|
การศึกษาอนุกรมวิธานของพืชวงศ์กล้วยไม้
บริเวณอุทยานแห่งชาติป่าหินงาม จังหวัดชัยภูมิ
|
||
|
|
Blume, Bijdr.: 401, fig. 76 (1825); Benth. & Hook.f., Gen. Pl. 3: 511 (1883). กล้วยไม้ดิน เจริญเติบโตแบบแตกกอ หัวแบน รูปร่างไม่แน่นอน อยู่ใต้ดินหรือระดับเดียวกับผิวดิน ใบมี 2 - 3 ใบ มีรอยพับตามยาวคล้ายพัด ช่อดอกแบบช่อกระจะเกิดที่โคนด้านข้างของหัว ก้านช่อดอกเรียวยาว มีดอกหลายดอก กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีขนาดเกือบเท่ากัน มักแผ่กางออก กลีบปากมี 3 แฉก แฉกข้างแคบ รูปขอบขนานหรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ มักโค้งขึ้น แฉกกลางมีก้านแคบ มีก้อนนูนรูปไข่ขนาดเล็ก 2 ก้อนที่โคนก้าน โคนก้าน 2 ข้าง มีติ่งขนาดเล็กปลายแหลม 2 อัน ปลายแฉกกลางมักกว้าง เรียบหรือเว้า เส้าเกสรยาว มักโค้ง ก้อนเรณูมี 8 ก้อน อยู่เป็นกลุ่ม ๆ ละ 4 ก้อน Spathoglottis affinis de Vriese, Ill. Orch. 2: pl. 15 (1854); Holttum Rev. Fl. Malaya 1: 162, fig. 27a (1957); Seidenf. & Smitinand, Orch. Thailand 3: 346 (1961); Back. & Bakh. f., Fl. Java 3: 333 (1968); Seidenf. in Opera Botanica 89: 58, fig. 28, pl. IVd (1986); 114: 87 (1992); Seidenf. & Wood, Orch. Pen. Mal. & Sing.: 161, figs. 70c-d (1992).- S. lobbii Rchb. f. in Walp. Ann. 6: 455 (1862); Hook. f. in Fl. Brit. India 5: 814 (1890); Grant, Orch. Burma: 190 (1895); Seidenf. & Smitinand, Orch. Thailand 3: 342, fig. 261 (1961).- S. regnieri Ridl., Gard. Chron.: 174 (1887).
ประเทศไทย.- เหนือ: เชียงใหม่ (ดอยสุเทพ) สุโขทัย; ตะวันออกเฉียงเหนือ: เลย (ภูเรือ) หนองคาย (บึงกาฬ) สกลนคร (ภูพาน); ตะวันออก: ชัยภูมิ (ป่าหินงาม) ศรีสะเกษ (เขาพระวิหาร) นครราชสีมา (เขาใหญ่); ตะวันตกเฉียงใต้: กาญจนบุรี (ปิล๊อก ทองผาภูมิ); ตะวันออกเฉียงใต้: สระแก้ว (อรัญประเทศ) จันทบุรี (โป่งน้ำร้อน); ใต้: ระนอง ( น้ำตกหงาว เขาพ่อตาหลวงแก้ว) นครศรีธรรมราช (คีรีวงษ์) สงขลา (โตนงาช้าง) การกระจายพันธุ์.- พม่า ลาว เวียดนาม กัมพูชา ไทย มาเลเซีย และอินโดนีเซีย นิเวศวิทยา.- พบมากในพื้นที่โล่งบนดินทรายหรือบนก้อนหินที่มีซากพืชปกคลุมและมีความชื้นมาก ออกดอกและผลระหว่างเดือน สิงหาคม - ธันวาคม ชื่อพื้นเมือง.- หัวข้าวเหนียว |
|
กล้วยไม้ดิน หัวกลม แบน
หรือมีรูปร่างไม่แน่นอน มีความกว้างมากกว่าความสูง มักอยู่ระดับเดียวกับผิวดิน
มีการฟักตัวในฤดูแล้ง ใบ ออกที่ด้านข้างของหัว รูปใบหอกแกมขอบขนาน ขนาด 5 - 30 x
0.8 - 1.5 ซม. ปลายใบแหลมเรียว โคนใบสอบเรียว ขอบใบเรียบ
แผ่นใบมีรอยพับตามยาวคล้ายพัด ใบเกลี้ยงทั้งสองด้าน เส้นใบเห็นชัดเจนทางด้านล่าง
ก้านใบยาว 4 - 6 ซม. ช่อดอก ออกที่โคนด้านข้างของหัว ช่อยาว 20 - 70 ซม.
มีดอกจำนวนมาก ก้านช่อดอกหนา 2 - 3 มม. ทั้งก้านช่อและแกนช่อดอกมีขนสั้น ๆ ปกคลุม
ใบประดับที่ก้านช่อดอกยาว 0.5 - 2 ซม. กระจายห่าง ๆ ดอก สีเหลือง ดอกบานกว้าง 2 -
3.5 ซม. ก้านดอกย่อยยาว 1 - 2.5 ซม. ใบประดับที่ก้านดอกย่อยมีขนาดเล็ก ยาว 3 - 7
มม. กลีบเลี้ยงและกลีบดอกรูปรี ขนาด 1.5 - 2 x 0.7 - 0.9 ซม. กลีบดอกมีขนาดเท่า ๆ
กับกลีบเลี้ยงคู่ข้างซึ่งกว้างกว่ากลีบเลี้ยงอันบนเล็กน้อย กลีบเลี้ยงทั้ง 3
กลีบผิวด้านหลังมีขนสั้น ๆ ผิวด้านหน้าเกลี้ยง กลีบคู่ข้างมีแถบสีน้ำตาลแดงตามยาว
กลีบดอกเกลี้ยงทั้ง 2 ด้าน กลีบปากมี 3 แฉก แฉกข้างชี้ขึ้นในแนวเฉียง
แฉกกลางมีปลายเว้า ก้อนนูน 2 ก้อนตั้งขึ้น ติดอยู่ที่โคนของแฉกกลาง
ฐานก้อนนูนเชื่อมกัน ผิวก้อนนูนมีจุดประสีน้ำตาลแดง เส้าเกสรยาวประมาณ 1 ซม.
โคนแคบ ปลายกว้าง ก้อนเรณูมี 8 ก้อน อยู่เป็นกลุ่ม ๆ ละ 4 ก้อน ผลแห้งแตก ขนาด 2
- 2.5 x 0.5 - 1 ซม.