การศึกษาอนุกรมวิธานของพืชวงศ์กล้วยไม้ บริเวณอุทยานแห่งชาติป่าหินงาม จังหวัดชัยภูมิ
(Taxonomic Study on Orchidaceae in the Pa-Hin-Ngam National Park, Changwat Chaiyaphum)

รายชื่อกล้วยไม้ บริเวณอุทยานแห่งชาติป่าหินงาม
(List of orchids found in the Pa-Hin-Ngam National Park)

• Acriopsis indica Wight นมหนู
• Aerides houlettiana Rchb. f. กุหลาบเหลืองโคราช
• Bromheadia aporoides Rchb. f. เอื้องจำปา
• Bulbophyllum affine Lindl. สิงโตงาม สิงโตประหลาด
• Bulbophyllum blepharistes Rchb. f. สิงโตกลอกตา สิงโตสมอหิน
• Bulbophyllum lemniscatoides Rolf สิงโตขนตาแดง
• Bulbophyllum lepidum (Blume) J. J. Sm สิงโตพัดแดง
• Bulbophyllum parviflorum Par. & Rchb. f. สิงโตรวงข้าวน้อย
• Bulbophyllum propinquum Kraetzl เอื้องกีบม้าขาว
• Cleisostoma simondii (Gagnep.) Seidenf. เอื้องสร้อยทับทิม
• Coelogyne brachyptera Rchb. f. เอื้องเทียน เอื้องลำเทียนปากดำ
• Coelogyne cumingii Lindl. เอื้องมัน
• Coelogyne trinervis Lindl. เอื้องหมาก
• Cymbidium aloifolium (L.) Sw. กะเรกะร่อน
• Dendrobium compactum Rolfe ex W. Hackett เอื้องข้าวตอก
• Dendrobium draconis Rchb. f. เอื้องเงิน เอื้องตึง 
• Dendrobium ellipsophyllum Tang & Wang เอื้องทอง 
• Dendrobium signatum Rchb. f.เอื้องคำกิ่วเอื้องตีนนกเอื้องตีนเป็ด 
• Dendrobium unicum Seidenf. เอื้องครั่งแสด เอื้องสายสีแสด 
• Doritis pulcherrima Lindl. ม้าวิ่ง 
• Eria dasypus Rchb. f. เอื้องลำอ้วนดอกขน 
• Eria pubescens (Hook.) Steud. เอื้องคำหิน 
• Eulophia macrobulbon (Par. & Rchb. f.) Hook. f. ว่านอึ่ง 
• Eulophia spectabilis (Dennst.) Suresh. ว่านหัวครู ว่านดิน 
• Habenaria dentata (Sw.) Schltr. นางอั้วน้อย เอื้องข้าวตอก 
• Habenaria humistrata Rolfe ex Downie ตูบหมูบมดลิ่น
• Habenaria rhodocheila Hance ปัดแดง สังหิน
• Luisia curtisii Seidenf. ขอซิง 
• Panisea uniflora (Lindl.) Lindl. เอื้องรงรอง 
• Pecteilis susannae (L.) Raf. นางอั้ว เอื้องตีนกบ นางกราย 
• Peristylus lacertiferus (Lindl.) J. J. Sm. อั้วจิ๋วหนวดงาม 
• Pholidota recurva Lindl. เอื้องเหลี่ยมลำต่อ เอื้องข้อต่อ 
• Polystachya concreta (Jacq.) Garay & Sweet. เอื้องคางอ้ม 
• Spathoglottis affinis de Vriese หัวข้าวเหนียว 
• Tainia angustifolia (Lindl.) Benth. & Hook. f. เอื้องสีลา 
• Thrixspermum centipeda Lour.เอื้องกลีบผอมตะขาบเหลืองตีนตะขาบ 
• Trichotosia dasyphylla (Par. & Rchb. f.) Kraetzl เอื้องเบี้ยไม้ใบขน สามก้อม 

Aerides

กล้วยไม้อิงอาศัย เจริญเติบโตขึ้นไปทางส่วนยอด (monopodial) มีรากหนา (stout) จำนวนมาก ลำต้น (stem) ยาว มีใบจำนวนมาก เรียงเป็น 2 แถว ฐ่านใบแผ่เป็นกาบ ใบอ่อนพับกลางตามยาว ใบแก่แผ่กว้าง ร่วงเมื่อแก่ ช่อดอกมักเกิดที่ซอกใบด้านข้าง เป็นช่อกระจะ (raceme) เดี่ยว หรือช่อกระจะแยกแขนง (racemose panicle) ดอกขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ มักมีกลิ่นและมีสีสะดุดตา กลีบเลี้ยงและกลีบดอกคล้ายกัน มักกางออก (spreading) กลีบเลี้ยงคู่ข้างมีฐานแผ่เป็นครีบติดกับฐานของเส้าเกสร (columnfoot) กลีบปากมี 3 แฉก มีเดือยที่ฐานซึ่งมักชี้ไปด้านหน้า มักมีก้อนนูนอยู่ภายใน ส่วนโคนของกลีบปากยึดติดแน่นกับโคนของเส้าเกสร ก้อนเรณู 2 ก้อน แต่ละก้อนมีร่อง (cleft) ก้านกลุ่มเรณูแคบยาว

   กล้วยไม้อิงอาศัย ลำต้นตั้งตรงหรือเอน ยาว 15 - 30 ซม. ใบ เกิดที่ด้านข้างของลำต้น เรียงสลับกันเป็น 2 แถว อยู่ในระนาบเดียวกัน ใบสีเขียว รูปขอบขนาน แผ่แบน ปลายใบเป็น 2 พู เหลื่อมกันเล็กน้อย ขนาดใบ 10 - 20 x 2 - 3 ซม. แผ่นใบหนา แข็ง ช่อดอกห้อยลง ยาว 10-15 ซม. เกิดที่ซอกใบ ช่อค่อนข้างแน่น ดอกยาวประมาณ 2.5 ซม. บานเกือบพร้อมกันทั้งช่อ ก้านดอกยาว 1-1.5 ซม. กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีตั้งแต่สีขาวอมเหลืองถึงเหลืองอมส้ม กลีบเลี้ยงอันบนรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ (obovate – oblong) ขนาด 1 – 1.2 x 0.7 – 0.8 ซม. กลีบเลี้ยงคู่ข้างรูปขอบขนานแกมรูปไข่ ขนาด 0.7 – 0.8 x 0.8 – 0.9 ซม. กลีบดอกรูปร่างคล้ายกลีบเลี้ยงอันบนแต่ขนาดเล็กกว่า กลีบประเป๋าประกอบด้วยแฉกข้างรูปสามเหลี่ยมยาว โค้ง สีเหลืองอมม่วง แฉกกลางสีม่วง กว้างประมาณ 1 ซม. ปลายเว้าเล็กน้อย ขอบจักฟันเลื่อยไม่เป็นระเบียบ (irregular dentate) เส้าเกสรขนาด 1 x 0.3 – 0.4 ซม. ขอบเป็นสีม่วงเข้มทั้งสองข้าง ผลเป็นฝักรูปขอบขนานแกมรูปไข่ ขนาด 2 – 2.5 x 1.2 – 1.5 ซม.

ประเทศไทย.- ตะวันออกเฉียงเหนือ : เลย (นาน้อย) ขอนแก่น (ท่าพระ พล) นครราชสีมา

การกระจายพันธุ์.- ไทย ลาว กัมพูชา และเวียดนาม

นิเวศวิทยา.- พบน้อยบริเวณหน้าผาบนเขา บริเวรจุดสูงสุดทางขวามือของสุดแผ่นดิน ออกดอกและผลระหว่างเดือนเมษายน - มิถุนายน

ชื่อพื้นเมือง.- กุหลาบเหลืองโคราช