|
การศึกษาอนุกรมวิธานของพืชวงศ์กล้วยไม้
บริเวณอุทยานแห่งชาติป่าหินงาม จังหวัดชัยภูมิ
|
||
|
|
Lindl., Gen. Sp. Orchid. Pl.: 178. (1833); Benth. & Hook.f., Gen. Pl. 3: 574 (1965). กล้วยไม้ดินหรือขึ้นบนก้อนหิน เจริญเติบโตขึ้นไปทางส่วนยอด ลำต้นสั้น ใบขนาดใหญ่ หนาและอวบน้ำ ช่อดอกยาว แบบช่อกระจะ มีดอกหลายดอก ฐานเส้าเกสรยาว มีฐานกลีบเลี้ยงคู่ข้างเชื่อมติดกันตลอดความยาว ความยาวของฐานเส้าเกสรกับตัวเส้าเกสรเท่า ๆ กัน กลีบปาก 3 แฉก ขนาดเท่า ๆ กัน แฉกกลางมีสัน 3 สัน สันตรงกลางอาจไม่พัฒนา ทำให้เห็นเป็น 2 สัน โคนกลีบปากสอบแคบเป็นก้านสั้น ๆ เชื่อมติดกับส่วนล่างสุดของฐานเส้าเกสร มีรยางค์ขนาดเล็ก แคบและแบน 2 อัน ติดอยู่ที่โคนกลีบปาก เหนือรยางค์ขึ้นมามีก้อนนูนขนาดเล็ก ปลายแหลม เส้าเกสรมีจงอยยาว ก้อนเรณูค่อนข้างกลม 4 ก้อน แยกจากกัน ก้านชูอับเรณูยาว Doritis pulcherrima Lindl., Gen. Sp. Orchid. Pl.: 178 (1833); Seidenf. & Smitinand, Orch. Thailand 4: 540, fig. 402, pl. 22 (1962); Seidenf. in Opera Botanica 95: 31, fig. 16, pl. IIc (1988); 114: 354 (1992); Seidenf. & Wood, Orch. Pen. Mal. & Sing.: 585, figs. 265a-f, pl. 40c (1992).- Phalaenopsis esmeralda Rchb. f., Gard. Chron.: 582 (1874).- P. antennifera Rchb. f., Gard. Chron.: 398 (1879).- P. buyssoniaana Rchb. f., Gard. Chron. 2: 295 (1888).- P. pulcherrima (Lindl.) J. J. Sm. in Fedde, Repert. 32: 366 (1933); Holttum, Rev. Fl. Malaya 1: 671, fig. 205 (1957).
ประเทศไทย.- เหนือ: เชียงใหม่ (ดอยสุเทพ) พิษณุโลก (ภูหินร่องกล้า); ตะวันออกเฉียงเหนือ: เลย (ภูกระดึง) หนองบัวลำภู อุดรธานี; ตะวันออก: อุบลราชธานี (ช่องเม็ก ผาแต้ม) ศรีสะเกษ บุรีรัมย์ นครราชสีมา (เขาใหญ่) ชัยภูมิ (ป่าหินงาม); ตะวันตกเฉียงใต้: ประจวบคีรีขันธ์ (ห้วยยาง สามร้อยยอด) ; ตะวันออกเฉียงใต้: ปราจีนบุรี สระแก้ว (อรัญประเทศ) ตราด; ใต้: ชุมพร (ท่าตะโก) สงขลา (เขาเขียว โตนงาช้าง) สตูล ปัตตานี การกระจายพันธุ์.- อินเดียตอนเหนือ พม่า จีน ไทย ลาว เวียดนาม กัมพูชา มาเลเซีย และอินโดนีเซีย นิเวศวิทยา.- พบมากบนก้อนหินในที่ค่อนข้างโล่ง ออกดอกและผลระหว่างเดือนกรกฎาคม - ตุลาคม ชื่อพื้นเมือง.- ม้าวิ่ง |
|
กล้วยไม้ดินหรือขึ้นบนก้อนหินที่มีซากพืชปกคลุม ลำต้นสั้นมาก รากสีขาว หนาประมาณ
4 มม. ใบ ออกติดดิน เรียงชิดกัน สลับเป็น 2 แถว ใบรูปขอบขนานแกมรูปใบหอก ขนาด 8 -
16 x 2 - 4 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบเป็นกาบซ้อนทับกัน ขอบใบเรียบ
แผ่นใบด้านบนสีเขียว ด้านล่างสีม่วงแดง เกลี้ยงทั้ง 2 ด้าน ใบแก่จะหลุดร่วงไป
ช่อดอกออกด้านข้างของลำต้น เป็นช่อเดี่ยว มีหลายดอกกระจายห่าง ๆ กัน
เรียงสลับรอบแกนช่อดอก ก้านช่อยาวมาก อาจยาวได้ถึง 60 ซม. หนาประมาณ 3 มม.
มีใบประดับตามก้านช่อห่าง ๆ กัน 2 - 5 ใบ ก้านดอกย่อยยาวประมาณ 2 ซม.
ใบประดับที่ก้านดอกย่อยยาว 2 - 2.5 มม. กลีบเลี้ยงอันบนและกลีบดอกรูปไข่กลับ ขนาด
10 x 6 มม. กลีบเลี้ยงคู่ข้างมีฐานกว้างประมาณ 9 มม. ยาวประมาณ 1 ซม.
ทั้งกลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีสีน้ำเงิน กลีบปากมีส่วนฐานแนบขนานกับฐานเส้าเกสร
แผ่นกลีบปากชี้ไปด้านหน้า แฉกข้างตั้งขึ้น รูปไข่กลับ ขนาด 5.5 x 4 มม. ปลายแฉกมน
สีม่วงแดง โคนแฉกสีน้ำเงินแกมขาว แฉกกลางสีน้ำเงิน รูปขอบขนาน ขนาด 5 x 4 มม.
อวบน้ำ ปลายแฉกมนหรือแหลม ตรงกลางมีสันสีขาว รยางค์ 2 อันที่ฐานกลีบปากยาว 3 -
3.5 มม. เส้าเกสรสีม่วงแดง ขนาด 7 x 3 - 4 มม. ก้อนเรณูกลม 4 ก้อน
ก้านชูก้อนเรณูยาว ฐานแคบ ฝาอับเรณูสีเหลือง ผลแห้งแตก ขนาด 3.5 - 4 x 0.8 - 1 ซม.