การศึกษาอนุกรมวิธานของพืชวงศ์กล้วยไม้
บริเวณอุทยานแห่งชาติป่าหินงาม จังหวัดชัยภูมิ
|
||
|
Lindl., Collect.: sub t. 33 (1822); Benth. & Hook. f., Gen. Pl. 3: 518 (1883). กล้วยไม้อิงอาศัยหรือขึ้นบนก้อนหิน เจริญเติบโตแบบแตกกอ มีเหง้าระหว่างลำลูกกล้วย ลำลูกกล้วยอยู่ชิดหรือห่างกัน ใบกว้าง เหนียว มี 1 - 2 ใบ ช่อดอกแบบ ช่อกระจะ เกิดที่ตาข้างใกล้ฐานปรือปลายของลำลูกกล้วย ช่อตั้งขึ้นหรือห้อยลง ดอกบานพร้อมกันหมดทั้งช่อหรือบานทีละดอก กลีบเลี้ยงรูปขอบขนานหรือรูปหอก มีความกว้างมากกว่ากลีบดอก กลีบปากมี 3 แฉก แฉกข้างปลายตั้งขึ้นชิดเส้าเกสร แฉกกลางมีสันตามยาว เส้าเกสรยาว ปลายแผ่เป็นปีก ยอดเกสรเพศเมียมักมีขอบด้านล่างชัดเจน อับเรณูแนบติดเหนือจงอย (rostellum) ที่มีขนาดใหญ่ ก้อนเรณูมี 4 ก้อน รูปวิธานแยกชนิด
1. ช่อดอกเกิดที่ปลายลำลูกกล้วย ซึ่งมีรูปใบหอกแกมรูปขอบขนาน ดอกสีเขียวอ่อน แฉกข้างและแฉกกลางของกลีบปากมีแถบสีดำ 1. C. brachyptera 1. ช่อดอกเกิดที่ตาข้างใกล้ฐานของลำลูกกล้วยรูปไข่ ดอกสีขาวหรือสีครีม แฉกข้างและแฉกกลางของกลีบปากไม่มีแถบสีดำ 2. โคนช่อดอกมีใบอ่อนหุ้มก้านช่อดอกไว้ ดอกสีขาว ตรงกลางกลีบปากมีสันสีเหลืองตั้งแต่ฐานจนเกือบถึงกึ่งกลางของแฉกกลาง 2. C. cumingii 2. โคนช่อดอกมีเฉพาะกาบหุ้ม ดอกสีครีม สันตรงกลางกลีบปากมีสีเขียวแกมเหลือง มีความยาวตั้งแต่ฐานจนเลยกึ่งกลางของแฉกกลาง 3. C. trinervis 1. Coelogyne brachyptera Rchb. f., Gard. Chron. 16: 6 (1881); Hook. f. in Fl. Brit. India 6: 842 (1890); Seidenf. in Dansk Bot. Arkiv bd. 29(4): 66, fig. 27, pl. II (1975); Opera Botanica 114: 116, pl. VIIIa (1992).- C. parishii var. brachyptera (Rchb. f.) Pfitzer & Kranzlin: 78 (1907).- C. virescens Rolfe in Kew. Bull. 1908: 70 (1908); Seidenf. & Smitinand, Orch. Thailand 2: 122, fig. 91, pl. IV (1959).- C. parishii (non Hook. f.) Gagnep. in Lecomte, Fl. Indo-Chine 6: 312 (1934).
ประเทศไทย.- เหนือ: พิษณุโลก (นครไทย ทุ่งแสลงหลวง); ตะวันออกเฉียงเหนือ: เพชรบูรณ์ (นายม) เลย (ด่านซ้าย) ศรีสะเกษ (เขาพระวิหาร); ตะวันออก: ชัยภูมิ (ป่าหินงาม); ตะวันตกเฉียงใต้: จันทบุรี (มะขาม สอยดาว) การกระจายพันธุ์.- พม่า ไทย ลาว เวียดนาม และกัมพูชา นิเวศวิทยา.- พบขึ้นบนก้อนหินบริเวณริมหน้าผาซ้ายมือสุดแผ่นดิน ออกดอกและผลระหว่างเดือนมีนาคม - มิถุนายน ชื่อพื้นเมือง.- เอื้องเทียน เอื้องลำเทียนปากดำ 2. Coelogyne cumingii Lindl., Bot. Reg. 26: 76, misc. 187 (1840); Hook. f. in Fl. Brit. India 6: 834 (1890); Ridl., Fl. Malay Penins. 4: 134 (1924); Holttum, Rev. Fl. Malaya 1: 249, fig. 50 (1957); Back. & Bakh. f., Fl. Java 3: 284 (1968); Seidenf. & Smitinand, Orch. Thailand 2: 118, fig. 88 (1959); Seidenf. in Dansk Bot. Arkiv bd. 29(4): 58, fig. 22 (1975); Opera Botanica 114: 113 (1992); Seidenf. & Wood, Orchids Pen. Mal. & Sing.: 209, figs. 89a-c (1992).
ประเทศไทย.- เหนือ: เชียงใหม่ (เชียงดาว); ตะวันออก: นครราชสีมา (เขาใหญ่) ชัยภูมิ (ป่าหินงาม); ตะวันออกเฉียงใต้: ตราด (เขากวบ); ใต้: สุราษฎร์ธานี (บ้านนาสาร) ระนอง (เขาพระหมี) สงขลา (เขาเขียว) การกระจายพันธุ์.- ลาว ไทย มาเลเซีย อินโดนีเซีย นิเวศวิทยา.- พบทั่วไปบนต้นไม้บริเวณมีแสงมาก ออกดอกและผลระหว่างเดือนเมษายน - กรกฎาคม ชื่อพื้นเมือง.- เอื้องมัน 3. Coelogyne trinervis Lindl., Gen. Sp. Orchid. Pl.: 41 (1830); Hook. f. in Fl. Brit. India 6: 832 (1890); Seidenf. & Smitinand, Orch. Thailand 2: 115, fig. 85, pl. IV (1959); Seidenf. in Dansk Bot. Arkiv bd. 29(4): 44, fig. 16 (1975); Opera Botanica 114: 112 (1992); Seidenf. & Wood, Orch. Pen. Mal. & Sing. : 207, figs. 88a-d (1992).- C. cinnamomea (non Lindl.) Teijsm. & Binnend. in Nat. Tijds. Ned. Ind. 24: 306 (1862) .- C. rhodeana Rchb. f., Gard. Chron.: 1901 (1867).- C. rossiana Rchb. f., Gard. Chron.: 808 (1884).- C. angustifolia Ridl. in J. Linn. Soc. 32: 322 (1896).- C. pachybulbon Ridl. in J. Linn. Soc. 32: 324 (1896). – C. wettsteiniana Schltr., Oestr. Bot. Zeit. 69: 124 (1920).- C. stenophylla Ridl., Fl. Malay Penins. 4: 132 (1924).
ประเทศไทย.- เหนือ: เชียงใหม่ (ดอยสุเทพ ดอยสะเก็ด ดอยเชียงดาว) แม่ฮ่องสอน (ปางมะผ้า) พิษณุโลก (ภูหินร่องกล้า); ตะวันออกเฉียงเหนือ: เลย (ภูกระดึง) หนองคาย (บึงกาฬ); ตะวันออก: นครราชสีมา (เขาใหญ่) ชัยภูมิ (ป่าหินงาม); ตะวันตกเฉียงใต้: กาญจนบุรี (ไทรโยค); ตะวันออกเฉียงใต้: จันทบุรี (เขาสระบาป) ตราด (เขากวบ); ใต้: สุราษฎร์ธานี พังงา การกระจายพันธุ์.- พม่า ลาว เวียดนาม กัมพูชา ไทย มาเลเซีย และอินโดนีเซีย นิเวศวิทยา.- พบจำนวนมากบนก้อนหินในบริเวณที่มีแสงพอประมาณถึงแสงมาก ออกดอกระหว่างเดือนตุลาคม - ธันวาคม ชื่อพื้นเมือง.- เอื้องหมาก |