| | ไทรกฤษณะ | | Ficus benghalensis (C.DC.) Corner 'Krishnae' | | วงศ์ Moraceae | |
ไม้ต้น สูง 10–15 ม. มีรากอากาศไม่หนาแน่น หรือไม่มี กิ่งมีนวล มีช่องอากาศ หูใบโอบกิ่ง รูปสามเหลี่ยมปลายเรียวแหลม ยาว 2–3.5 ซม. มีขนละเอียดตามกิ่ง หูใบ แผ่นใบ ก้านใบ ใบประดับ และผล ใบรูปรีหรือรูปไข่ ยาว 7–20 ซม. ปลายมน โคนสอบ มักเบี้ยวตามการห่อตัวม้วนไปด้านหลังของใบช่วงโคนรูปกรวยคล้ายกระเป๋า บางครั้งแยกเป็น 2 ส่วนเนื่องจากแนบติดเส้นกลางใบ ก้านใบยาว 3–8 ซม. บางครั้งมีรยางค์ 1–2 อัน คล้ายใบขนาดเล็กหรือลดรูปเป็นติ่ง แผ่นใบหนา ด้านบนสีเขียวเข้ม ด้านล่างสีเขียวอ่อน เส้นโคนใบ 1–2 คู่ เส้นแขนงใบข้างละ 3–5 คู่ เรียงจรดกัน มีเส้นใบย่อย เส้นแขนงใบย่อยแบบขั้นบันไดกึ่งร่างแห ช่อผล (figs) ออกเป็นคู่ตามซอกใบ เรียงชิดกันช่วงปลายกิ่ง ไร้ก้าน สีส้มอมแดง เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.5–2 ซม. เนื้อด้านในสีเหลือง ใบประดับที่โคน 3 ใบ กลมกว้าง เส้นผ่านศูนย์กลาง 1–1.5 ซม. โค้งเว้า ช่องเปิดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3 มม. ใบประดับ 3 ใบ เรียงซ้อนเหลื่อม รังไข่ กลีบรวม และเกสรเพศผู้สีน้ำตาลอ่อน | | | |
การกระจายพันธุ์ พบเฉพาะต้นที่ปลูกในอินเดีย ศรีลังกา และประเทศเอเชียเขตร้อน
หมายเหตุ
1) จัดอยู่ในสกุลย่อย Urostigma ตามลักษณะที่มีรากอากาศค้ำยันต้น ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียอยู่ในช่อเดียวกัน ในที่นี้ถือว่าไทรกฤษณะเป็นพันธุ์ปลูก (cautivar) มีลักษณะทางสัณฐานวิทยาต่างจาก Ficus benghalensis L. ที่รากอากาศค้ำยันต้นไม่หนาแน่นหรือไม่มี ใบส่วนมากที่โคนด้านล่างห่อตัวเป็นรูปกรวยคล้ายกระเป๋า ที่ก้านใบมักมีรยางค์คล้ายใบขนาดเล็ก 1-2 อัน และการกระจายพันธุ์พบเฉพาะที่ปลูกเท่านั้น นักพฤกษศาสตร์บางท่านยอมรับชื่อ F. krishnae C.DC. (Vaid, 1963 as cv trifoliata; Tiwari et al., 2015; Mahima et al., 2021), หรือ F. benghalensis var. krishnae (C.DC.) Corner (Chaudhary et al., 2012), หรือเป็นชื่อพ้องของ F. benghalensis (Govaerts, 2001)
2) สำหรับชื่อสามัญ Krishna cup หรือ Krishna’s butter cup จากตำนานของอินเดียที่พระกฤษณะ เทวะองค์ในศาสนาพราหมณ์-ศาสนาฮินดู ทรงชื่นชอบเนยและมักแอบขโมยจากพระมารดา และซ่อนบนใบไทรชนิดนี้โดยห่อเป็นกรวย ทำให้ใบมีรูปกรวยจนถึงปัจจุบัน | |
ภาพ ราชันย์ ภู่มา (cultivated) | |
เอกสารอ้างอิง
| Berg, C.C. & Corner, E.J.H. (2005). Moraceae - Ficus. Flora Malesiana Series I (Seed Plants), 17: 1-730. | | Chaudhary, L.B., Sudhakar, J.V., Kumar, A., Bajpai, O., Tiwari, R. & Murthy, G.V.S. (2012). Synopsis of the Genus Ficus L. (Moraceae) in India. Taiwania 57(2): 193-216. | | Govaerts, R. (2001). World Checklist of Seed Plants Database in ACCESS E-F: 1-50919. | | Mahima, K., Umapathy, S., Sudhakar, J.V. & Sathishkumar, R. (2021). Systematic reinstatement of highly sacred Ficus krishnae based on differences in morphology and DNA barcoding from Ficus benghalensis (Moraceae). PhytoKey 186: 121-138. | | Tiwari, R., Sudhakar, J.V., Chaudhary, L.B., Murthy, G.V.S. & Durgapal, A. (2015). Revisit the taxonomy of Ficus krishnae (Moraceae). Phytotaxa Vol 192(3): 169-180. | | Vaid, K.M. (1963). Trifoliation–a new freak in Ficus krishnae C. de C. Indian Forester 89(7): 475–476. |
|
