Plant of the month January,2022
English (ไทย)

 

 

ขี้กาลาย  
Diplocyclos palmatus (L.) C.Jeffrey, Kew Bull. 15: 352. 1962.
วงศ์ Cucurbitaceae

ไม้เถาล้มลุก ยาว 2–7 ม. มีหัวใต้ดิน แยกเพศร่วมต้น มือจับแยก 2 แขนง ยาว 10–20 ซม. ใบประดับนอก รูปไข่กลับ ยาว 2–5 มม. ใบรูปฝ่ามือแฉกลึก 3–7 แฉก เส้นผ่านศูนย์กลาง 4–16 ซม. ขอบจักซี่ฟันหรือเรียบ แผ่นใบด้านล่างมีขนตามเส้นแขนงใบ ก้านใบยาว 2–7 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจะสั้น ๆ ช่อดอกเพศผู้มีได้ถึง 10 ดอก ดอกเพศเมียเรียงชิดดอกเพศผู้ มี 1–5 ดอก หรือมีเฉพาะดอกเพศเมีย ดอกเพศผู้ก้านดอกยาวได้ถึง 2 ซม. ดอกเพศเมียยาว 1–5 มม. ฐานดอกรูปถ้วย ยาว 2–4 มม. กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปแถบ ยาวประมาณ 2 มม. กลีบดอก 5 กลีบ หลอดกลีบยาวประมาณ 2 มม. กลีบรูปไข่ ยาว 3–5 มม. เกสรเพศผู้ 3 อัน ติดด้านบนหลอดฐานดอก 2 อัน เป็นหมันในดอกเพศเมีย 2 อันมีถุงอับเรณู 2 อัน และ 1 อันมีถุงอับเรณูอันเดียว ถุงอับเรณูพับจีบ ก้านชูอับเรณูยาวได้ถึง 1.5 มม. อับเรณูเส้นผ่านศูนย์กลาง 2–3 มม. จานฐานดอกรูปวงแหวน รังไข่รูปไข่ ยาว 4–5 มม. ก้านเกสรเพศเมียยาว 1.5–2 มม. แยก 3 แฉก แฉกยาว 1–3 มม. ยอดเกสรหนา ผลสด มี 1–5 ผล กลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.5–2.5 ซม. มีแถบริ้วสีขาว สุกสีแดง มีได้ถึงประมาณ 12 เมล็ด รูปไข่กลับ ยาว 5–8 มม. นูนทั้งสองข้าง ขอบหนา ผิวเป็นหลุม

 

 

การกระจายพันธุ์  พบที่แอฟริกา เอเชียเขตร้อน ออสเตรเลีย และหมู่เกาะแปซิฟิก ในไทยพบทุกภาค ตามชายป่า หรือบนเขาหินปูน ความสูงถึง 1600 เมตร

ภาพ  ปรีชา การะเกตุ / ราชันย์ ภู่มา

เอกสารอ้างอิง
de Wilde, W.J.J.O. and B.E.E. Duyfjes. (2008). Cucurbitaceae. In Flora of Thailand Vol. 9(4): 432–435.