Plant of the month November,2021
English (ไทย)

 

 

เข็มเลื้อย  
Hydrophylax maritima L.f., Suppl. : 126. 1781.
วงศ์ Rubiaceae

ไม้ล้มลุกอวบน้ำ ทอดเลื้อย ยาว 4–5 ม. มีรากตามข้อ ลำต้นสีน้ำตาลแดงหรืออมเขียวอ่อน กิ่งที่มีดอกยาวได้ถึง 10 ซม. หูใบคล้ายกาบ เชื่อมติดโคนใบ ใบเรียงตรงข้าม รูปขอบขนานหรือรูปใบพาย ยาว 1–2.5 ซม. ปลายแหลม โคนสอบเรียวจรดก้าน ขอบใบจักฟันเลื่อยถี่ มีนวลทั้งสองด้าน ก้านใบสั้นหรือไร้ก้าน ดอกออกเดี่ยว ๆ หรือเป็นคู่ตามซอกใบ กลีบเลี้ยง 4 กลีบ ยาว 1–2 มม. หลอดกลีบเป็นสัน 4 เหลี่ยม ขยายในผล กลีบดอกรูปแตร สีขาวหรืออมม่วง หลอดกลีบดอกยาว 6–7 มม. ด้านในมีขนช่วงบน ปลายแยก 4 กลีบ รูปสามเหลี่ยม ยาว 3–4 มม. บานออก เกสรเพศผู้ 4 อัน ติดภายในหลอดกลีบดอกระหว่างกลีบดอก ก้านเกสรเพศผู้เรียว ยาว 3–4 มม. ยื่นพ้นปากหลอดกลีบดอก รังไข่ใต้วงกลีบ ซ่อนภายใต้หูใบ มี 2 ช่อง แต่ละช่องมีออวุลเม็ดเดียว เกสรเพศเมียยาวประมาณ 8 มม. รวมยอดเกสร ยื่นพ้นปากหลอดกลีบดอก ยอดเกสรแยก 2 พู ไม่ชัดเจน ผลเกลี้ยง เป็นสันตามยาว รูปรี ยาว 4–5 มม. แห้งไม่แตก เปลือกแข็งคล้ายไม้คอร์ก ปลายผลมีกลีบเลี้ยงติดทน เมล็ดมี 2 เมล็ด หรือมีเมล็ดเดียว เรียวยาว เป็นร่องลึกตามยาว สีน้ำตาล

 

การกระจายพันธุ์  พบตามชายฝั่งทะเลทางใต้ของอินเดีย ศรีลังกา เกาะอันดามัน และชายฝั่งทะเลด้านตะวันตกของไทยแถบจังหวัดพังงา ภูเก็ต และสตูล

ภาพ  สุคนธ์ทิพยื ศิริมงคล (พังงา)

เอกสารอ้างอิง
Puff, C., K. Chayamarit and V. Chamchumroon. (2005). Rubiaceae of Thailand. Forest Herbarium. Bangkok.
Puff, C. (2007). Flora of Thailand: Rubiaceae. Available at https://homepage.univie.ac.at/christian.puff/_FTH-RUB/FTH-RUB_HOME.htm