Plant of the month June,2020
English (ไทย)

 

 

กระชังเขา  
Vitex siamica F.N.Williams, Bull. Herb. Boissier, sér. 2, 5: 431. 1905.
วงศ์ Lamiaceae

ไม้ต้น สูงได้ถึง 12 ม. มีช่องอากาศ กิ่งเป็นสี่เหลี่ยม กิ่งอ่อนมีขน ใบประกอบมีใบย่อย 3–5 ใบ เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ก้านยาว 1.5–5 ซม. ใบย่อยรูปรี รูปไข่ รูปไข่กลับ หรือรูปขอบขนาน ปลายแหลม ถึงยาวคล้ายหาง โคนแหลม ขอบเรียบหรือจักฟันเลื่อย เส้นกลางใบมักมีขนหรือต่อม ก้านใบย่อยไร้ก้านหรือยาวได้ถึง 1.5 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ยาว 2–10 ซม. มีขน ใบประดับรูปใบพาย ยาว 1–5 ซม. ก้านช่อยาว 1–2 ซม. ใบประดับย่อย รูปใบหอกหรือรูปลิ่มแคบ กลีบเลี้ยงรูประฆัง หลอดกลีบเลี้ยงยาว 2–3 มม. ปลายแยกเป็น 5 กลีบ รูปสามเหลี่ยม ยาว 1–1.5 มม. ขยายในผล มีขนทั้งสองด้าน กลีบดอกรูปแตรปากเปิด สีครีมอมชมพูปนม่วง หลอดกลีบดอกยาว 2.5–3.5 มม. ด้านในมีขน กลีบบน 2 กลีบ รูปสามเหลี่ยม ยาว 1–1.5 มม. กลีบล่าง 3 กลีบ รูปไข่แกมรูปสามเหลี่ยม ยาว 1.5–2.5 มม. กลีบล่างขนาดใหญ่กว่ากลีบคู่ข้าง เกสรเพศผู้ 2 คู่ ยาวไม่เท่ากัน ก้านเกสรเพศผู้อันสั้น ยาว 1–2 มม. อันยาว ยาว 2–2.5 มม. โคนมีขนยาวสีขาว อับเรณูมี 2 พู กางออกช่วงบน สีดำ ยาว 0.5–1 มม. รังไข่เหนือวงกลีบ กลม ๆ ก้านเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย ยาว 2–3 มม. ยอดเกสรแยก 2 แฉก ผลผนังชั้นในแข็ง กลม ๆ เส้นผ่านศูนย์กลาง 2–5 มม. มี 2–4 เมล็ด

 

 

การกระจายพันธุ์  พบที่คาบสมุทรมาเลเซีย ภาคตะวันตกและภาคใต้ของไทย ขึ้นตามเขาหินปูนเตี้ย ๆ ความสูงถึงประมาณ 150 เมตร

ภาพ  ปรีชา การะเกตุ (ละงู สตูล)

เอกสารอ้างอิง
Chantaranothai, P. (2011).  A revision of the genus Vitex (Lamiaceae) in Thailand. Tropical Natural History 11(2): 104–105.
Soh, W.K., von Sternburg, M., Hodkinson, T.R. and Parnell, J.A.N. (2014). Buxus sirindhorniana sp. nov. (Buxaceae), a bicarpellate species from Thailand. Nordic Journal of Botany 31: 452–458. DOI: dx.doi.org/10.1111/njb.00314