Plant of the month May,2020
English (ไทย)

 

 

ย่านปาจรีย์  
Stichoneuron calcicola Inthachub, Edinburgh J. Bot. 66(2): 220. 2009.
วงศ์ Stemonaceae

ไม้ล้มลุก เลื้อยยาวได้ถึง 1 ม. เหง้าสั้น มีเกล็ดหุ้มยอด ส่วนต่าง ๆ มักมีขน ใบเรียงสลับในระนาบเดียว รูปไข่กว้างเกือกลม ยาว 1.5–6 ซม. ปลายแหลมยาว โคนเว้า แผ่นใบด้านล่างมีขนละเอียด เส้นแขนงใบออกจากโคน 5 หรือ 7 เส้น โค้งจรดกันที่ปลายใบ ก้านใบยาว 0.2–1 ซม. โพรฟิลล์ ยาว 1–2 มม. ช่อดอกคล้ายช่อกระจะสั้น ๆ ออกตามซอกใบ ยาวได้ประมาณ 1.5 ซม. ก้านช่อยาว 1.5–3 ซม. ปลายช่อมีดอกบาน 1–2 ดอก ใบประดับรูปไข่ เรียวแคบ ยาว 1.5–2 มม. ขอบจักชายครุย ติดทน ดอกสีแดงเข้ม ก้านดอกรูปเส้นด้าย ยาว 1–2.5 ซม. มีข้อ ช่วงใต้ข้อยาว 0.5–1 ซม. ติดทน กลีบรวม 4 กลีบ เรียงซ้อนเหลื่อม พับงอกลับ รูปขอบขนานแกมรูปไข่ ยาว 2–3 มม. ปลายแหลมยาว ด้านบนมีขนสีแดง เกสรเพศผู้ 4 อัน สีแดง ช่วงโคนแนบติดกลีบรวม ก้านชูอับเรณูหนา เรียงชิดกัน ยาว 1–1.5 ซม. มีขนสีแดง อับเรณูสีส้มอมเหลือง ขนาดประมาณ 0.5 มม. รังไข่ขนาดเล็ก ไร้ก้านเกสรเพศเมีย ยอดเกสรเพศเมียขนาดเล็ก ผลแห้งแตก รูปรี ยาว 1–1.2 ซม. ปลายเรียวแคบ จัก 2 พู กลีบรวมติดทน ก้านผลยาวประมาณ 1.5 ซม. มี 1–2 เมล็ด สีแดงเข้ม รูปรี ยาวประมาณ 5 มม. ก้านเมล็ดสั้น ผิวเมล็ดมีสันเป็นริ้ว เยื่อหุ้มเมล็ดยาวมากกว่ากึ่งหนึ่ง จักเป็นพู ก้านเมล็ดเทียมยาวเท่า ๆ ผล

 

 

การกระจายพันธุ์  พืชถิ่นเดียวของไทย พบเฉพาะทางภาคใต้ที่อุทยานแห่งชาติคลองพนมและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าคลองแสง จังหวัดสุราษฎร์ธานี ขึ้นตามผนังหินปูน ความสูง 50-300 เมตร

ภาพ  ปรีชา การะเกตุ, ราชันย์ ภู่มา (คลองพนม สุราษฎร์ธานี)

เอกสารอ้างอิง
Duyfjes, B.E.F. & Inthachub, P. (2011).  Stemonaceae. In Flora of Thailand Vol. 11(1): 95.