Plant of the month December,2019
English (ไทย)

 

 

โสกเหลือง  
Saraca thaipingensis Cantley ex Prain, J. As. Soc. Bengal 66(2): 211, 490. 1897.
วงศ์ Fabaceae

ไม้ต้น สูงได้ถึง 25 ม. หูใบขนาดเล็กเชื่อมติดกัน ร่วงเร็ว ใบประกอบชั้นเดียว เรียงเวียน แกนใบประกอบยาว 20–75 ซม. ใบย่อยมี 4–8 คู่ รูปไข่ รูปขอบขนาน หรือรูปใบหอก ยาว 7–32 ซม. ปลายแหลมหรือแหลมยาว โคนรูปลิ่มหรือกลม ก้านใบย่อยยาว 1–1.5 ซม. ช่อดอกแบบช่อเชิงหลั่น ออกตามกิ่งและลำต้น ช่อกว้าง 15–35 ซม. ยาวได้ถึง 45 ซม. ใบประดับรูปไข่ ยาว 1–3.5 ซม. ร่วงเร็ว ดอกเป็นดอกสมบูรณ์เพศหรือดอกเพศผู้ ใบประดับย่อย 2 อัน รูปใบหอก ยาว 0.6–1.7 ซม. ร่วงเร็ว ก้านดอกยาวประมาณ 1 ซม. ฐานดอกรูปหลอด ยาว 1–2.5 ซม. กลีบเลี้ยงคล้ายกลีบดอก มี 4 กลีบ เรียงซ้อนเหลื่อม รูปไข่ ยาว 0.5–1 ซม. สีเหลืองหรืออมส้ม จานฐานดอกติดที่ปลายหลอดกลีบเลี้ยง เปลียนเป็นสีแดงอมน้ำตาล ไม่มีกลีบดอก เกสรเพศผู้ 3–7 อัน ติดบนจานฐานดอก อับเรณูติดด้านหลัง แตกตามยาว รังไข่มีขน ก้านเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย ยอดเกสรเป็นตุ่ม ฝักรูปใบหอก ยาว 15–40 ซม. แบน โค้งทั้งสองด้าน ปลายมีจะงอย ยาวประมาณ 1.5 ซม. ฝักอ่อนสีม่วง มี 6–8 เมล็ด เมล็ดรูปรี ยาวประมาณ 3.5 ซม.

 

 

การกระจายพันธุ์  พบที่พม่าตอนใต้ คาบสมุทรมลายู และชวา ในไทยพบทางภาคใต้ที่ภูเก็ต ตรัง ยะลา ปัตตานี และนราธิวาส ขึ้นตามริมลำธารในป่าดิบชื้น ความสูงถึงประมาณ 1000 เมตร เปลือกมีสรรพคุณต้านอนุมูลอิสระ ดอกมีกลิ่นหอม โดยเฉพาะตอนกลางคืน ชื่ออื่น ๆ ศรียะลา
คำระบุชนิด 'thaipingensis' หมายถึงชื่อเมือง Taiping ในมาเลเซีย สถานที่เก็บตัวอย่างพรรณไม้ต้นแบบ

ภาพ  ปรีชา การะเกตุ, ราชันย์ ภู่มา (cultivated)

เอกสารอ้างอิง
Ding Hou, Larsen, K. & Larsen, S.S. (1996).  Caesalpiniaceae (Leguminosae-Caesalpinioideae) (Saraca). In Flora Malesiana Vol. 12: 660–673.
Larsen, K., Larsen, S.S. & Vidal, J.E. (1984).  Leguminosae-Caesalpinioideae. In Flora of Thailand Vol. 4(1): 94–98.