Plant of the month November,2018
English (ไทย)

 

 

หางจระเข้  
Acanthus leucostachyus Wall. ex Nees, Pl. Asiat. Rar. 3: 98. 1832.
วงศ์ Acanthaceae

ไม้ล้มลุก สูง 10–20 ซม. หรืออาจสูงได้ถึง 1 ม. มีขนสั้นนุ่มตามลำต้น ก้านใบ แผ่นใบด้านล่าง ช่อดอก กลีบเลี้ยงด้านนอก ใบประดับ และใบประดับย่อย ไม่มีหนามตามข้อ ใบเรียงตรงข้าม รูปรีถึงรูปใบหอก หรือแกมรูปไข่ ยาว 5–17 ซม. ปลายแหลม โคนแหลม มน หรือเว้าตื้น ๆ ขอบใบจักฟันเลื่อยไม่ชัดเจน ปลายจักมีติ่งแหลมอ่อน ก้านใบยาว 0.5–2 ซม. ช่อดอกออกตามปลายกิ่ง ยาว 3–8 ซม. หรือยาวกว่านี้ ดอกเรียง 4 ด้าน ใบประดับรูปไข่หรือรูปไข่กลับ ยาว 0.5–1.5 ซม. ปลายเป็นติ่งแหลม ดอกสีขาว ใบประดับย่อย 2 ใบ รูปใบหอก ยาวเท่า ๆ ใบประดับ ขอบเรียบ มีขนครุย กลีบเลี้ยงยาว 1–2 ซม. ขอบมีขนครุย กลีบดอกรูปปากเปิด กลีบปากล่างยาวประมาณ 2 ซม. ด้านในมีขนยาว ปลายเป็นพูกลม ๆ ขนาดประมาณ 5 มม. ปลายพูเว้าตื้น เกสรเพศผู้ 2 คู่ ติดใต้ปากหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูหนา ยาวถึงประมาณ 7 มม. อับเรณูมีพูเดียว รูปแถบ ยาวประมาณ 5 มม. มีขนยาว รังไข่มี 2 ช่อง แต่ละช่องมีออวุล 1 เม็ด ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 1 ซม. ยอดเกสรจัก 2 พู ผลแห้งแตก รูปรี ยาวถึงประมาณ 1 ซม. มี 4 เมล็ด ติดบนต่อมเป็นตะขอ รูปไต เกลี้ยง ขนาดประมาณ 2 มม.

 

การกระจายพันธุ์  พบที่อินเดีย จีนตอนใต้ พม่า ลาว เวียดนาม ในไทยพบที่เขาใหญ่ จังหวัดนครนายกและปราจีนบุรี และเขาสอยดอย จังหวัดจันทบุรี ขึ้นกระจายในป่าดิบแล้งและป่าดิบเขา ความสูง 600–1200 เมตร

ภาพ  ปรีชา การะเกตุ

เอกสารอ้างอิง
Barker, R.M. (1986).  A taxonomic revision of Australian Acanthaceae. Journal of the Adelaide Botanic Gardens 9: 64–75.
Hu, J.Q. & Daniel, T.F. (2011).  Acanthaceae (Acanthus). In Flora of China Vol. 19: 379–380.
Ragavan, P. Saxena, Alok, Mohan, P.M., Cayaraj, R.S.C. & Ravichandran, K. (2015).  Taxonomy and distribution of species of the genus Acanthus (Acanthaceae) in mangroves of the Andaman and Nicobar Islands, India. Biodiversitas, Vol. 16 (2): 225–237.