Plant of the month September,2018
English (ไทย)

 

 

หญ้าเลือดเพ็ดม้า  
Polygala persicariifolia DC. Prod. 1: 326. 1824.
วงศ์ Polygalaceae

ไม้ล้มลุก สูง 20–80 ซม. ลำต้นมีสัน มีขนสั้นนุ่มตามลำต้น แผ่นใบ ก้านใบ ช่อดอก ใบประดับ และก้านดอก ใบเรียงเวียน รูปรีถึงรูปใบหอก ยาว 2–6.5 ซม. ปลายแหลม โคนเรียวแคบ ขอบมีขนครุย ก้านใบสั้นมาก ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามซอกใบหรือปลายกิ่ง ยาวได้ถึง 9 ซม. มี 15–20 ดอก เรียงห่าง ๆ ใบประดับ 3 ใบ ติดทน ขนาดไม่เท่ากัน รูปไข่ ยาว 1.5–2 มม. ก้านดอกยาว 2.5–5 มม. กลีบเลี้ยง 5 กลีบ 3 กลีบนอกขนาดไม่เท่ากัน คู่ล่างรูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 1.5–3 มม. กลีบบนรูปเรือ ยาว 2–4 มม. กลีบคู่ในรูปรีกว้างคล้ายกลีบดอก ยาว 4–5 มม. ขยายในผลได้ถึง 7 มม. ดอกสีม่วงอมชมพู กลีบดอก 3 กลีบ เชื่อมติดกันประมาณกึ่งหนึ่ง กลีบคู่บนรูปใบพาย ยาว 3–4 มม. โคนมีขน ช่วงปลายคล้ายติ่ง ยาว 2.5–3 มม. กลีบล่างยาวกว่าคู่บนเล็กน้อย รูปคุ่ม หุ้มเกสรเพศผู้และเกสรเพศเมีย คอดเป็นติ่ง ปลายจัก 2 พู มีรยางค์แยกเป็นแฉกคล้ายแปรง ยาวประมาณ 1 มม. เกสรเพศผู้ 8 อัน ติดกันเป็นแผ่น ยาว 3.5–5 มม. เชื่อมติดกลีบดอก อับเรณูรูปไข่ รังไข่มี 2 ช่อง รูปไข่ ขนาดประมาณ 1.5 มม. ก้านเกสรเพศเมียยาว 3.5–5.5 มม. ปลายโค้ง ยอดเกสรแยก 2 พู ผลแห้งแตก รูปรีกว้าง ปลายเว้าตื้น ยาว 4–5 มม. มีปีกบาง ๆ ขอบมีขนครุย เมล็ดสีดำ รูปขอบขนาน ยาว 3.5–4 มม. มีขนยาวหนาแน่น เยื่อหุ้มเมล็ดจัก 3 พู ตื้น ๆ

 

การกระจายพันธุ์  พบที่แอฟริกาและเอเชียเขตร้อน ถึวนิวกินีและทางตอนบนของออสเตรเลีย ในไทยกระจายห่าง ๆ ทางภาคเหนือที่เชียงใหม่ เชียงราย ตาก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่เลย ขึ้นตามที่โล่ง ชายป่า ความสูง 200-1800 เมตร

ภาพ  ราชันย์ ภู่มา, ปรีชา การะเกตุ (อุ้มผาง ตาก)

เอกสารอ้างอิง
Pendry, C.A. (2001).  Polygalaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(3): 499–520.
Chen, S.K., H. Ma and J.A.N. Parnell. (2008).  Polygalaceae. In Flora of China Vol. 11: 155.