Plant of the month October,2011
English (ไทย)

 

 

มณีจันทร์  
Lysionotus serratus D.Don, Edinburgh Philos. J. 7: 85. 1822.
วงศ์ Gesneriaceae

ไม้พุ่มอิงอาศัยหรือขึ้นบนพื้นดิน สูง 10–100 ซม. ลำต้นเกลี้ยง ใบเรียงตรงข้ามหรือเรียงรอบข้อ รูปรี รูปขอบขนาน หรือแกมรูปไข่กลับ ยาว 4–18 ซม. ปลายมน แหลม หรือแหลมยาว โคนรูปลิ่ม มนหรือกลม แผ่นใบค่อนข้างบาง เกลี้ยง ขอบใบจักซี่ฟัน เส้นแขนงใบข้างละ 5–10 เส้น ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ ดอกจำนวนมาก ก้านช่อยาว 3–10 ซม. ใบประดับ 2 ใบ เรียงตรงข้าม รูปไข่ ยาว 0.3–1 ซม. ก้านดอกยาว 0.3–1 ซม. กลีบเลี้ยง 5 กลีบ แยกจรดโคน รูปขอบขนาน ปลายแหลม ยาว 4–8 มม. ดอกสีม่วงอ่อน ยาว 2.5–4.5 ซม. ด้านนอกมีขนละเอียด ด้านในช่วงโคนมีขนต่อมประปราย โคนหลอดกลีบดอกเรียวแคบช่วงล่าง ช่วงบนป่อง กลีบบน 2 กลีบ ขนาดประมาณ 4 มม. กลีบล่าง 3 กลีบ ขนาดเท่า ๆ กัน ยาว 0.8–1 ซม. ปลายกลีบกลม เกสรเพศผู้ 2 อัน ติดประมาณกึ่งกลางหลอดกลีบดอกหรือต่ำกว่า ยาวประมาณ 1 มม. อับเรณูติดที่โคน กลม ปลายมีรยางค์คล้ายเขา ยาวประมาณ 1 มม. เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันมี 3 อัน ยาว 1–5 มม. จานฐานดอกรูปวงแหวน ขอบเรียบ รังไข่ยาวประมาณ 2 มม. รวมก้านเกสรเพศเมีย เกลี้ยง ผลแห้งแตก รูปแถบ ยาว 7–10 ซม. เมล็ดมีขนยาว 1 เส้นที่ปลายแต่ละด้าน ยาวประมาณ 1 มม.

 

การกระจายพันธุ์  อินเดีย เนปาล ภูฏาน พม่า จีนตอนใต้ เวียดนามตอนบน ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทยที่เชียงใหม่ เชียงราย และเลย ขึ้นตามคบไม้ บนหิน หรือขึ้นตามพื้นดิน ใต้ร่มเงาในป่าดิบเขา ความสูงจนถึงประมาณ 1500 เมตร

หมายเหตุ: แก้ไขข้อมูล 27 ธันวาคม 2559

ภาพ  ราชันย์ ภู่มา (flowers) และ Martin van de Bult (fruits) (ดอยตุง เชียงราย)

เอกสารอ้างอิง
Wang, W., K.Y. Pan, Z.Y. Li, A.L. Weitzman and L.E. Skog. (1998). Gesneriaceae. In Flora of China Vol. 18: 392.