Plant of the month September,2010
English (ไทย)

 

 

หญ้านิ้วมือผี  
Adenia pinnatisecta (Craib) Craib, Bull. Misc. Inform. Kew 1914: 124. 1914.
วงศ์ Passifloraceae

ไม้เถาล้มลุก ยาวได้ถึง 6 ม. มีรากสะสมอาหาร แยกเพศร่วมต้นหรือต่างต้น หูใบขนาดเล็ก ใบเรียงเวียน รูปไข่ รูปขอบขนาน รูปใบหอก หรือแฉกลึก 2–7 พู ยาว 3–20 ซม. กว้าง 2.5–27 ซม. พูรูปใบหอกหรือรูปแถบ ยาว 2–14 ซม. โคนใบตัดหรือรูปหัวใจ มีต่อมที่โคน 2 ต่อม ช่อดอกแบบช่อกระจุก ก้านช่อยาว 3–15 ซม. ช่อดอกเพศผู้มีได้ถึง 25 ดอก ช่อดอกเพศเมียมี 2–5 ดอก มือจับ 3 อัน ยาวได้ถึง 15 ซม. ใบประดับและใบประดับย่อยขนาดเล็ก ดอกเพศผู้ ก้านดอกยาว 0.5–2 ซม. ก้านต่อยาว 4–7 มม. ดอกรูประฆัง ยาว 1.2–2 ซม. ฐานดอกรูปถ้วยยาวประมาณ 3 มม. กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีจำนวนอย่างละ 5 กลีบ กลีบเลี้ยงแยกจรดโคน รูปใบหอก ยาวประมาณ 1.3 ซม. กลีบดอกรูปไข่หรือรูปสามเหลี่ยม ปลายมน ยาว 0.6–1 ซม. เส้นกลีบ 3 เส้น มีก้านกลีบ ขอบจักเป็นครุย เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดที่โคนฐานดอก ยาว 3–5.5 มม. เชื่อมติดกันที่โคน อับเรณูยาว 2–4 มม. กระบังมีขนบาง ๆ หนาแน่น ยาวประมาณ 1 มม. จานฐานดอกเป็นต่อม ดอกเพศเมียคล้ายดอกเพศผู้ ขนาดเล็กกว่าเล็กน้อย ก้านดอกยาว 4–7 มม. ก้านต่อยาว 1–5 มม. รังไข่เหนือวงกลีบ รูปรี ยาว 2–4 มม. มี 3–6 เหลี่ยม ก้านรังไข่ยาวได้ประมาณ 1.5 มม. ก้านเกสรเพศเมีย 3 อัน เชื่อมติดกันที่โคน ปลายแยก 3 แฉก แฉกยาวประมาณ 1 มม. ยอดเกสรจักเป็นพู ผลแห้งแตก มี 1–3 ผล รูปรี ยาว 3–4 ซม. ก้านชูยาว 0.5–1 ซม. แตก 3 พู เปลือกหนาประมาณ 0.5 มม. มี 12–25 มล็ด รูปไข่ ยาว 5–8 มม. มีรอยเว้ากระจาย

การกระจายพันธุ์  พบที่พม่า ลาว ภาคเหนือและภาคตะวันตกของไทยที่เชียงใหม่ ลำปาง ลำพูน สุโขทัย ตาก และกาญจนบุรี ขึ้นในป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง และป่าดิบเขา ความสูง 200–1000 เมตร

หมายเหตุ: แก้ไขข้อมูล 27 ธันวาคม 2559

ภาพ  ราชันย์ ภู่มา (ดอยอินทนนท์ เชียงใหม่)

เอกสารอ้างอิง
De Wilde, J.J.O.W. and B.E.E. Duyfjes. 2010. Passifloraceae. In Flora of Thailand Vol. 10 part 2: 241–244.