Plant of the month January,2007
English (ไทย)

 

 

เครือเทพรัตน์  
Thepparatia thailandica Phuph., Thai Forest Bulletin (Botany) 34: 196. 2006.
วงศ์ Malvaceae

ไม้เถาเนื้อแข็ง ยาวได้ถึง 20 ม. เส้นผ่านศูนย์กลาง 10–15 ซม. มีขนรูปดาวตามแผ่นใบด้านล่าง ก้านใบ ช่อดอก ริ้วประดับ และกลีบเลี้ยง หูใบร่วงเร็ว ใบเรียงเวียน ออกหนาแน่นช่วงปลายกิ่ง รูปฝ่ามือมี 3–5 แฉกตื้น ๆ กว้าง 7–12 ซม. ยาว 8–12 ซม. ปลายแหลม โคนรูปหัวใจ ขอบจักฟันเลื่อยห่าง ๆ ด้านบนมีต่อมกระจาย ก้านใบยาว 5–10 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามปลายกิ่ง มักห้อยลง ยาวได้ถึง 20 ซม. ก้านดอกยาว 1.5–1.8 ซม. เป็นติ่งห่างจากปลายก้านประมาณ 0.5 ซม. ริ้วประดับติดทน มี 5–7 กลีบ เชื่อมติดกันที่โคน สีเขียวอมแดง รูปรีหรือขอบขนาน ยาว 0.7–1 ซม. กลีบเลี้ยง 5 กลีบ เชื่อมติดกันประมาณกึ่งหนึ่ง กว้าง 0.5–0.8 ซม. ยาว 1–1.4 ซม. มีเส้นกลางกลีบ กลีบดอก 5 กลีบ สีเหลืองอ่อนหรือสีครีม มีปื้นสีแดงช่วงกลางและโคนกลีบ รูปไข่กลับ ยาว 3–3.5 ซม. ปลายกลีบพับงอ หลอดเกสรเพศผู้ยาว 1.5–2 ซม. ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ 1 มม. อับเรณูรูปเกือกม้า สีเหลือง รังไข่มี 5 ช่อง รูปรี ยาวประมาณ 3 มม. มีขนหนาแน่น ออวุลมีประมาณ 12 เม็ด ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 1.6 ซม. อยู่ภายในหลอดเกสรเพศผู้ ยอดเกสรเพศเมียปลายมีขนสั้น

 

 

 

การกระจายพันธุ์  พืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคเหนือที่ตากและเชียงใหม่ ขึ้นตามหุบเขาที่ลาดชันใกล้ลำธาร ในป่าดิบแล้ง หรือบนเขาหินปูน ความสูงจนถึงประมาณ 700 เมตร เป็นพืชสกุลใหม่ ต่งจากสกุล Thespesia ที่เป็นไม้เถา ก้านดอกมีติ่ง หลอดเกสรเพศผู้ยาวกว่าเกสรเพศเมีย และยอดเกสรเพศมียไม่จักเป็นพู ชื่อสกุลตั้งเพื่อเทอดพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี

หมายเหตุ: แก้ไขข้อมูล 23 ธันวาคม 2559

ภาพ  ราชันย์ ภู่มา (ท่าสองยาง ตาก)

เอกสารอ้างอิง
Phuphathanaphong, L. 2006. Thepparatia (Malvaceae), a new genus from Thailand. Thai Forest Bulletin (Botany) 34: 195–200.