Plant of the month May,2004
English (ไทย)

 

 

จิงจ้อผีเสื้อ  
Thunbergia papilionacea W.W.Sm., Rec. Bot. Surv. India, 6: 103. 1914.
วงศ์ Acanthaceae (Thunbergiaceae)

ไม้พันเลื้อย ส่วนต่าง ๆ มีขนสั้นนุ่มหรือเกลี้ยง ใบเรียงตรงข้าม รูปไข่แผ่กว้างคล้ายผีเสื้อ ขนาด 4–5 x 3–4 ซม. ปลายเรียวแหลม โคนรูปหัวใจ ขอบจักซี่ฟันห่าง ๆ แผ่นใบมีขนหนานุ่มทั้งสองด้าน เส้นแขนงใบแบบร่างแห มี 5–7 เส้นออกจากโคน นูนชัดทั้งสองด้าน ก้านยาว 1–6 ซม. หรือสั้นมากจนเกือบไร้ก้านในกิ่งที่มีช่อดอก ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกเดี่ยว ๆ หรือเป็นกระจุก 2–3 ช่อ ออกตามง่ามใบหรือปลายยอด มีขนหนานุ่ม แต่ละช่อมีดอกเดียวหรือ 2–3 ดอก ช่อปลายกิ่งยาวได้ถึง 20 ซม. ก้านดอกย่อยยาวประมาณ 2 ซม. ใบประดับคล้ายใบ สีชมพูปนเขียว ยาวได้ถึง 5 ซม. ขอบจักชายครุย ใบประดับย่อยออกเป็นคู่คล้ายกาบ ติดทน ยาว 1–5 ซม.  กลีบเลี้ยงลดรูป กลีบดอกสีเหลืองสด ยาว 3–4 ซม. หลอดกลีบดอกยาวประมาณ 2 ซม. ปลายบานออกกว้าง 2–5 ซม. แยกเป็น 5 แฉก กลม ขนาดไม่เท่ากัน เกสรเพศผู้มีสองคู่ยาวไม่เท่ากัน ก้านชูอับเรณูเชื่อมติดหลอดกลีบดอก รูปลิ้น ขนาด 10 x 2 มม. เกลี้ยง อับเรณูยาวประมาณ 6 มม. มีขนแผงกระจาย อับเรณูเชื่อมติดกันที่ปลาย รังไข่รูปไข่ ยาว 3–4 มม. มีขนหนาแน่น ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 2 มม. มีขนหนาแน่น ยอดเกสรแผ่ออก ผลแบบผลแห้งแตกกลางพู โคนกลม เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5 ซม. ปลายเป็นจะงอยรูปดาบ ขนาด 2 x 0.5 ซม. ก้านผลอวบ ยาว 2–3 ซม

 

 

การกระจายพันธุ์  พบที่ประเทศพม่า (Thaungyin) และภาคเหนือของไทยที่เชียงราย (ดอยตุง, ปงพระบาท) และแม่ฮ่องสอน (แม่สะเรียง) ขึ้นตามเขาหินปูน

หมายเหตุ: แก้ไขข้อมูล 30 พฤศจิกายน 2559

ภาพ  Alain Mauric (ดอก), ราชันย์ ภู่มา(ผล), (ดอยตุง เชียงราย)

เอกสารอ้างอิง
--