Plant of the month December,2002
English (ไทย)

 

 

ชมพูพาน  
Wightia speciosissima (D.Don) Merr., J. Arnold Arbor. 19: 67. 1938. --- Gmelina speciosissma D. Don, Prodr. Fl. Nepal: 104. 1825.
วงศ์ Scrophulariaceae

ไม้พุ่ม ไม้ยืนต้นอิงอาศัยบนต้นไม้หรือบนก้อนหิน สูงถึง 15 ม. ผลัดใบหรือไม่ผลัดใบ ใบเรียงตรงข้าม รูปรีหรือรูปขอบขนาน ขนาดถึง 15 x 30 ซม. ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบ ฐานใบรูปลิ่มหรือมน แผ่นใบหนา มีสะเก็ดรูปดาวสีเหลืองเทากระจาย ก้านใบยาวประมาณ 2 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ยาว 10–20 ซม. ดอกย่อยจำนวนมาก ก้านช่อดอกยาวถึง 1 ซม. ก้านดอกย่อยสั้นมาก มีใบประดับย่อยเล็ก ๆ 2 อัน กลีบเลี้ยงรูประฆัง ยาวถึง 8 มม. ปลายมี 3–4 แฉก รูปกลม รูปไข่กว้าง หรือเรียบ กลีบดอกสีชมพู ยาวถึง 3.5 ซม. หลอดกลีบดอกสั้น ด้านนอกมีขนรูปดาว ปลายกลีบแยกเป็น 2 ส่วน ด้านบนมี 2 แฉก ด้านล่างมี 3 แฉก เกสรเพศผู้ 4 อัน (2 คู่ยาวไม่เท่ากัน) มีขนปกคลุม ไม่พบเกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน รังไข่รูปไข่ถึงค่อนข้างกลม ผิวเกลี้ยง มีลายริ้ว 6 เส้น ก้านเกสรเรียวยาว ยอดเกสรไม่ชัดเจน ผลแบบแคปซูล รูปขอบขนานหรือแกมรูปแถบยาว ยาว 2.5–4 ซม. เมื่อแก่แตกตามพู 2 ส่วน เมล็ดมีจำนวนมาก รูปแถบยาวประมาณ 1.5 x 7 มม.มีปีกบางและแคบ

 

การกระจายพันธุ์  พบตั้งแต่เนปาล สิกขิม อินเดีย จีน (ยูนาน) พม่า และภูมิภาคอินโดจีน ในไทยพบที่เชียงใหม่ (ดอยอินทนนท์), เลย (ภูกระดึง), พิษณุโลก (ภูเมี่ยง) และจันทบุรี (เขาสอยดาว) ขึ้นในป่าดิบเขา ตามยอดไม้หรือหน้าผาหินที่เปิดโล่ง ความสูง 1300–2500 เมตร

หมายเหตุ  แก้ไขข้อมูล 28 กันยายน 2559

ภาพ  ราชันย์ ภู่มา (แม่ริม - ดอก; ดอยอินทนนท์ - ถิ่นที่อยู่)

เอกสารอ้างอิง
Deyuan, H., Y. Hanbi, J. Cunli and N.H. Holmgren. 1998 Scrophulariaceae. In Flora of China No. 18: 10–11.
Yamazaki, T. 1990. Scrophulariaceae. In T. Smitinand & K. Larsen (eds.), Flora of Thailand volume 5(2): 142–143.