Plant of the month September,2002
English (ไทย)

 

 

พวงหูด  
Pterisanthes cissoides Blume, Bijdr. 1: 192. 1825; Latiff, Federation Museums Journal 27: 42. 1982.
วงศ์ Vitaceae

ไม้เถาเลื้อย เถาขนาดเล็ก ใบประกอบมี 1–5 ใบย่อย ก้านใบยาว 3–4 ซม. ใบย่อยรูปขอบขนานหรือรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ ปลายใบเรียวแหลม ขอบใบหยักเว้าเป็นคลื่น ใบย่อยด้านข้างฐานใบเบี้ยว เส้นแขนงใบ 4–6 คู่ อาจมีเส้นแขนงใบย่อย แผ่นใบบาง เกลี้ยงทั้งสองด้าน ใบย่อยปลายสุดมีก้านใบย่อย ยาวถึง 6 ซม. ใบย่อยด้านข้าง 2 ใบมีก้านใบยาว 1–2 ซม. ส่วนใบย่อยอื่นก้านใบสั้นมาก ช่อดอกแบบแยกแขนง ออกตามซอกใบ แผ่เป็นแผ่นบางคล้ายใบมี 4 ด้าน ขอบเรียบเป็นคลื่นหรือหยักซี่ฟัน ก้านช่อดกยาว 20–25 ซม. ดอกมี 2 แบบ คือดอกบนแผ่นช่อดอก (ไม่มีก้านช่อดอกย่อย) สมบูรณ์เพศ กลีบเลี้ยงและกลีบดอก 4–5 กลีบ และดอกที่มีก้านดอกย่อยยื่นออกมาจากแผ่น ช่อดอกมีกลีบเลี้ยงและกลีบดอก 4 กลีบ ก้านดอกย่อยยาวประมาณ 1.5 ซม. กลีบดอกเล็กมาก รูปไข่แกมสามเหลี่ยม กลีบเลี้ยงไม่ชัดเจน อยู่ในแผ่นช่อดอก ก้านดอกย่อยรูปถ้วย อับเรณูขนาดเล็ก รูปไข่แกมขอบขนาน ก้านเกสรเรียวเล็ก ผลแบบมีเนื้อหลายเมล็ด เส้นผ่านศูนย์กลาง 0.8–1 ซม. สีแดงชมพู เมล็ดโค้งงอยื่นออกมา ผิวย่น ขนาด 0.5–0.8 x 0.5–1 ซม.

 

 

การกระจายพันธุ์  คาบสมุทรมลายู, บอร์เนียว, สุมาตรา, ชวา และภาคใต้ของไทย (นราธิวาส, พังงา) ขึ้นตามริมลำธารในป่าดิบชื้น ความสูง 50–100 เมตร พืชสกุล Pterisanthes มีลักษณะช่อดอกเป็นแผ่นแบนคล้ายริบบิ้น ซึ่งเป็นดอกและผลที่ลดรูปเป็นแผ่นแบนและมีดอกย่อยจำนวนหนึ่งที่มีก้านอยู่ที่ขอบแผ่นช่อดอก ซึ่งอาจมีรังไข่แต่ไม่พบเกสรเพศผู้หรือไม่พบ

หมายเหตุ  แก้ไขข้อมูล 28 ตุลาคม 2559

ภาพ  ราชันย์ ภู่มา (สระนางมโนรา พังงา)

เอกสารอ้างอิง
Henderson, M.R. 1984. Malayan Wild Flowers: Dicotyledons. The Malayan Nature Society, Art Printing Works, Kuala Lumpur.478 pp.
Latiff, A. 1982. Studies in Malesian Vitaceae, I–IV. Federation Museums Journal 27: 46–93.