Plant of the month May,2002
English (ไทย)

 

 

ครูมวย  
Anisochilus harmandii Doan in Fl. Gén. I.-C. 4: 943, f. 99, 11-13. 1936; Murata in Southeast Asian Stud. 14(2): 179. 1976.
วงศ์ Labiatae (Lamiaceae)

ไม้พุ่มขนาดเล็ก สูง 1–1.5 ม. ลำต้นเป็นไม้เนื้อแข็ง เป็นสี่เหลี่ยม มีขนปกคลุมน้อยถึงมาก มักพบต่อมสีเหลืองหรือแดง ใบเรียงตรงข้ามหรือเรียงคล้ายเป็นกระจุกรอบข้อ รูปหอก ขนาด 0.5–2.5 x 1.5–9 ซม. ปลายใบแหลม ขอบใบหยักมนหรือจักฟันเลื่อยหรือม้วนงอลง มีขนที่ขอบ ฐานใบสอบเรียว ปกติมีต่อมทั้งสองด้านของแผ่นใบ เส้นแขนงใบ 3–6 คู่ ก้านใบยาวถึง 1 ซม. ช่อดอกแบบช่อเชิงลด ยาวถึง 15 ซม. แตกกิ่งจำนวนมาก ดอกย่อยอัดแน่น กลีบเลี้ยงรูปไข่ขนาดเล็กมาก กลีบแยก 2 ส่วนๆบนมี 1 แฉกรูปขอบขนานและโค้งกลับ กลีบล่าง 4 แฉกขนาดเกือบเท่ากัน ยาว 3–5 มม. และที่โคนกลีบเป็นถุง กลีบดอกสีขาวหรือม่วง ยาว 8–10 มม. ปลายกลีบแยกเป็น 2 ส่วน แฉกบนมี 4 แฉก รูปกลม ขนาดเกือบเท่ากัน แฉกล่าง 1 แฉก รูปขอบขนาน ค่อนข้างโค้งเว้า (Concave) ยาวกว่าแฉกบน หลอดกลีบดอกโค้งงอลงและขยายกว้าง ผลแบบเมล็ดแข็ง รูปไข่ ยาวประมาณ 1 มม. สีน้ำตาลเข้ม มีกลีบเลี้ยงติด

 

การกระจายพันธุ์  พบที่ลาวและกัมพูชา ในไทยพบตามทุ่งหญ้าหรือที่ลุ่มน้ำแฉะในป่าเต็งรังหรือป่าผสมผลัดใบ ความสูงไม่เกิน 900 เมตร ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออกเฉียงใต้ และยังพบตามชายป่าดิบชื้นที่ความสูงประมาณ 50 เมตรทางภาคใต้ที่ จ. ตรัง

หมายเหตุ  แก้ไขข้อมูล 28 ตุลาคม 2559

ภาพ  ราชันย์ ภู่มา (ทุ่งค่าย ตรัง)

เอกสารอ้างอิง
Suddee, S. 2001. A taxonomic revision of tribe Ocimeae Dumort (Labiatae) in continental South East Asia. Ph.D. Thesis. Trinity College.