กล้วยไม้ขึ้นบนพื้นดินหรือหินปูน มีหัวใต้ดิน ส่วนมากมีใบเดียว ออกที่โคนต้น รูปรีหรือรูปไข่กว้าง ยาว 2.5–11.5 ซม. แผ่นใบมีปื้นสีเข้มกระจาย ด้านล่างมีสีม่วง โคนเรียวแคบเป็นก้านใบ ยาว 3–3.5 ซม. ช่อดอกคล้ายช่อเชิงลด ยาว 12–40 ซม. ก้านช่อยาว ใบประดับรูปใบหอก ยาว 0.4–1.6 ซม. เส้นโคนใบ 1–3 เส้น ดอกสีชมพูอมม่วง กลีบปากมีปื้นสีม่วง ดอกพลิกกลับ กลีบเลี้ยงแยกกัน กลีบบนรูปขอบขนาน ยาว 2.8–4.5 มม. กลีบคู่ข้างเบี้ยวเล็กน้อย กลีบดอกเชื่อมติดโคนกลีบเลี้ยงกลีบบน รูปขอบขนาน เบี้ยว ยาวเท่า ๆ กลีบเลี้ยง ปลายมนหรือตัด มีเส้นกลีบ 2–3 เส้น กลีบปากรูปไข่กว้างคล้ายรูปสามเหลี่ยม ยาว 3.5–6.8 มม. จัก 3 พู ปลายพูกลมหรือตัด มีกระจุกปุ่มกระจายหนาแน่น โคนมีเดือยเรียว ยาวเท่า ๆ กลีบปาก เส้าเกสรรูปกระบอง ยาว 1.5–2.8 มม. ยอดเกสรเพศเมียจัก 2 พู อับเรณูมี 2 กลุ่ม มีแป้นเหนียวที่โคนแยกกัน ก้านดอกรวมรังไข่ยาว 0.5–1.1 ซม.

พบที่จีนตอนใต้ พม่า และภาคเหนือตอนล่างของไทยที่ดอยหัวหมด จังหวัดตาก ขึ้นบนเขาหินปูนที่โล่ง ความสูง 900–1000 เมตร

สกุล Sirindhornia H.A.Pedersen & Suksathan อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Orchidoideae เผ่า Orchideae แยกมาจากสกุล Habenaria มี 3 ชนิด อีก 2 ชนิดเป็นพืชถิ่นเดียวทางภาคเหนือของไทย คือ เอื้องศรีเชียงดาว S. pulchella H.A.Pedersen & Indham. พบที่ดอยเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ใบประดับมีเส้นใบออกจากโคน 3–6 เส้น กลีบปากและเดือยยาวกว่าเอื้องศรีอาคเนย์ เกลี้ยง และเอื้องศรีประจิม S. mirabilis H.A.Pedersen & Suksathan พบที่ดอยหัวหมด จังหวัดตาก กลีบปากแฉกลึก กลุ่มอับเรณูมีแป้นเหนียวเชื่อมอันเดียว ชื่อสกุลตั้งเพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

ชื่อพ้อง  Habenaria monophylla Collett & Hemsl., Ponerorchis monophylla (Collett & Hemsl.) Soó