| กล้วยไม้ขึ้นตามพื้นดิน บนหิน หรือคบไม้ ลำต้นขนาดเล็ก ไม่มีลำต้นเทียม (ลำลูกกล้วย) ใบเรียงพับซ้อนกัน แผ่นใบส่วนมากมีลาย ปลายส่วนมากจักตื้น ๆ 2–3 แฉก โคนมักมีขนครุย ช่อดอกมีดอกเดียวหรือหลายดอก ก้านช่อดอกส่วนมากมีขนสั้นนุ่ม ใบประดับติดทน กลีบเลี้ยง 3 กลีบ กลีบบนมักจะมีขนาดใหญ่ กลีบคู่ข้างเชื่อมติดกัน กลีบดอก 3 กลีบ แยกกัน กลีบคู่ในกางออก ห้อยลง หรือบิดเวียน กลีบปากเป็นถุง เส้าเกสรไม่มีฝาครอบ เกสรเพศผู้ที่เป็นหมันเป็นแผ่นปิดเส้าเกสร อับเรณูที่สมบูรณ์ 2 อัน อยู่ด้านข้าง รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มีช่องเดียว เชื่อมติดก้านดอก ส่วนมากมีขน ยอดเกสรเพศเมียจัก 3 พู ผลแห้งแตก เมล็ดขนาดเล็กจำนวนมาก
สกุล Paphiopedilum อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Cypripedioideae มี 80–85 ชนิด ในไทยมีประมาณ 14 ชนิด กล้วยไม้รองเท้านารีมีการผสมข้ามพันธุ์จำนวนมาก รวมถึงในธรรมชาติ ทำให้มีลักษณะของ form จำนวนมาก โดยเฉพาะสีของดอกและลายต่าง ๆ ทุกชนิดเป็นพืชอนุรักษ์ในบัญชีที่ 1 ของ CITES ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก Paphos ชื่ออีกชื่อหนึ่งของเทพเจ้ากรีกโบราณ (Aphrodite) ซึ่งเป็นเทพแห่งความรักใคร่ และ “pedilon” รองเท้า ตามลักษณะของดอก
| | | | | | |
|
| เอกสารอ้างอิง | Cribb, P.J. (2011). Orchidaceae (Paphiopedilum). In Flora of Thailand Vol. 12(1): 196–216. |
| Cribb, P.J. (1998). The genus Paphiopedilum. Second Edition. Natural History Publicaion (Borneo) in association with the Royal Botanic Gardens, Kew. |
| Gruss, O. and L. Roellke. (2003). Paphiopedilum vejvarutianum, eine neue Art aus Thailand - schon seit langem unbeachtet in Kultur. Die Orchidee 54. Die Orchidee: 56–59. |
| Liu, Z., X. Chen and P.J. Cribb. (2009). Orchidaceae (Paphiopedilum). In Flora of China Vol. 25: 33. |
