สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



หม้อข้าวหม้อแกงลิง  สกุล
วันที่ 30 พฤศจิกายน 2560

Nepenthes L.

Nepenthaceae

ไม้เถาล้มลุกกินแมลง แยกเพศต่างต้น เถากลม เป็นเหลี่ยม หรือมีครีบ กิ่งอ่อนและใบอ่อนมีขนสั้นนุ่มและขนสั้นรูปดาวหนาแน่น มีต่อมขนาดเล็กกระจาย ไม่มีหูใบ ใบเรียงเวียน เส้นใบเรียงขนานกัน มีเส้นใบตามขวางจำนวนมาก ปลายเส้นกลางใบเป็นมือจับเปลี่ยนเป็นสายของหม้อดักแมลง (pitcher) แยกเป็นหม้อล่าง เกิดที่ใบบนลำต้นที่งอกใหม่ อยู่ชิดพื้นดิน รูปป้อม หันเข้าด้านใน ด้านข้างมีสันเป็นครีบ 2 ครีบ จักเป็นริ้ว และหม้อบน เกิดที่ใบบนลำต้น รูปเรียวแคบหรือรูปกรวย หันออกด้านนอก มีครีบด้านข้างหรือเป็นสันตื้น ๆ มือจับม้วนงอ ริมขอบบน (peristome) พับจีบเป็นครีบถี่ ขอบม้วนเป็นมันวาว ด้านบนมีฝา ใต้ฝามีต่อมน้ำต้อยกระจาย ขั้วด้านหลังมีเดือย ด้านในมีต่อมน้ำย่อยหนาแน่น ช่อดอกแบบช่อกระจะหรือช่อแยกแขนง ออกที่ปลายกิ่ง ดอกออกเดี่ยว ๆ หรือออกเป็นคู่ เป็นช่อสั้น ๆ พบน้อยที่มีมากกว่า 2 ดอก กลีบรวม 4 กลีบ เรียงซ้อนเหลื่อม มีต่อมหนาแน่น ในดอกเพศผู้มีขนาดใหญ่กว่าเล็กน้อย ก้านชูอับเรณูเชื่อมติดกันเป็นเส้าเกสร อับเรณูส่วนมากมี 4–12 อัน มี 4 ช่อง รูปกลม รังไข่มี 4 ช่อง ออวุลจำนวนมาก พลาเซนตารอบแกนร่วม เกสรเพศเมียไร้ก้านหรือมีก้านสั้นมาก ยอดเกสรรูปจาน จัก 4 พู ผลแห้งแตกตามรอยประสาน รูปกระสวยสั้น ๆ เมล็ดจำนวนมาก เรียวแคบ โคนและปลายมีรยางค์รูปเส้นด้าย

สกุล Nepenthes มีประมาณ 90 ชนิด พบในมาดากัสการ์ เอเชีย ออสเตรเลีย และหมู่เกาะแปซิฟิก พบมากในภูมิภาคมาเลเซีย มักขึ้นตามสภาพดินที่มีธาตุอาหารต่ำหรือเป็นกรด ในไทยจำนวนชนิดยังไม่แน่นอน มีหลายชนิดที่นำเข้ามาเป็นไม้ประดับ มีทั้งพันธุ์แท้และพันธุ์ผสม ทุกชนิดอยู่ในพืชอนุรักษ์บัญชีที่ 2 ของ CITES ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “ne” ไม่มี และ “penthos” เศร้าหรือทุกข์ หมายถึงมีคุณสมบัติช่วยให้หายเศร้า ในภาษาละตินหมายถึงพืชที่ผสมในไวน์แล้วทำให้ร่าเริง


เอกสารอ้างอิง

Catalano, M. (2010). Nepenthes della Thailandia: Diario di viaggio. Prague.

Cheek, M. and M. Jebb. (2001). Nepenthaceae. In Flora Malesiana Vol. 15: 1–157.