สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



หานแตน
วันที่ 30 พฤศจิกายน 2560

Megistostigma burmanicum (Kurz) Airy Shaw

Euphorbiaceae

ไม้เถาล้มลุก แยกเพศร่วมต้น มีขนสั้นประปรายตามลำต้น แผ่นใบ ช่อดอก กลีบเลี้ยงด้านนอก รังไข่ และก้านเกสรเพศเมีย หูใบรูปสามเหลี่ยมแคบ ยาวได้ถึง 8 มม. ติดทน ใบเรียงเวียน รูปไข่กว้าง ยาว 7–19 ซม. ปลายแหลมยาวหรือยาวคล้ายหาง โคนรูปหัวใจ แผ่นใบบาง เส้นโคนใบข้างละ 1 เส้น เส้นแขนงใบข้างละ 3–5 เส้น ก้านใบยาว 3–11 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจะ ยาวได้ถึง 4 ซม. ขยายในผล ดอกสีเขียวอมเหลือง ก้านดอกสั้น ใบประดับ 1 ใบ ใบประดับย่อย 2 ใบ รูปรี ยาว 1–4 มม. ติดทน ไม่มีกลีบดอกและจานฐานดอก ดอกเพศผู้อยู่ปลายช่อ กลีบเลี้ยง 3 กลีบ เชื่อมติดกันประมาณ 2 มม. กลีบรูปไข่ ปลายมน ยาว 3–4 มม. เกสรเพศผู้ 3 อัน ยาวประมาณ 1.3 มม. ก้านชูอับเรณูสั้น อับเรณูรูปสามเหลี่ยมกว้าง แกนหนา ปลายโค้งลง ดอกเพศเมียมี 1–2 ดอก กลีบเลี้ยง 6 กลีบ รูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 3.5–9 มม. ขยายในผล ยาว 1.2–1.8 ซม. มีขนคันหนาแน่น รังไข่มี 3 ช่อง ก้านเกสรเพศเมียเชื่อมติดกันรูปกรวยคว่ำ ปลายจัก 3 พู กว้างและยาวประมาณ 4 มม. ผลแห้งแตก จัก 3 พู รูปรี ยาวประมาณ 1.5 ซม. มีขนแสบคัน แต่ละพูมีเมล็ดเดียว เส้นผ่านศูนย์กลาง 5–6 มม. มีปื้นสีีครีมหรือน้ำตาล

พบที่พม่า และคาบสมุทรมลายู ในไทยพบทางภาคเหนือ ภาคตะวันตกเฉียงใต้ และภาคใต้ ขึ้นตามชายป่าดิบแล้ง และป่าดิบชื้น หรือบนเขาหินปูน ความสูง 100–1400 เมตร

สกุล Megistostigma Hook.f. อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Acalyphoideae เผ่า Plukenetieae มี 5 ชนิด พบในภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย ในไทยมีชนิดเดียว ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “megistos” ใหญ่ และ “stigma” ตามลักษณะยอดเกสรเพศเมีย

ชื่อพ้อง  Tragia burmanica Kurz

ชื่ออื่น   หานแตน, หานสลิด (เชียงใหม่)

หานแตน: ไม้เถาล้มลุก ใบเรียงเวียน รูปไข่กว้าง ใบประดับติดทน ดอกเพศผู้อยู่ปลายช่อ ก้านเกสรเพศเมียเชื่อมติดกันรูปกรวยคว่ำ ผลแห้งแตก จัก 3 พู กลีบเลี้ยงติดทน มีขนแสบคัน (ภาพ: สุคนธ์ทิพย์ ศิริมงคล)

เอกสารอ้างอิง

Phuphathanaphong, L. (2007). Euphorbiaceae (Megistostigma). In Flora of Thailand Vol. 8(2): 442–444.

หานสลิด
วันที่ 30 พฤศจิกายน 2560

Megistostigma burmanicum (Kurz) Airy Shaw

Euphorbiaceae

ดูที่ หานแตน