กล้วยไม้ดิน มีหัวใต้ดิน รูปรี ยาวประมาณ 1 ซม. ลำต้นสั้น เกลี้ยง มี 2–3 ใบ รูปดาบหรือรูปแถบ ยาวได้ถึง 11 ซม. ปลายแหลม มีติ่ง โคนใบเรียวแคบเป็นกาบ แผ่นใบเกลี้ยง ช่อดอกออกจากซอกใบ ตั้งตรง ยาว 8–16 ซม. ใบประดับรูปไข่กว้าง ยาว 0.8–1.6 ซม. มีเส้นใบ 3–5 เส้น ปลายแหลมมีติ่ง ดอกส่วนมากมีดอกเดียว สีขาว พลิกกลับ กลีบเลี้ยงยาวเท่า ๆ กัน รูปขอบขนานหรือแกมรูปไข่ ยาว 1–1.5 ซม. กลางกลีบเป็นสัน ปลายแหลม กลีบข้างเรียวกว่าและเบี้ยวเล็กน้อย กลีบดอกแยกกัน กลีบคู่ข้างรูปไข่กลับ ยาว 1.3–2 ซม. ปลายแหลม กลีบปากบานออก รูปไข่กลับกว้าง ยาวเท่า ๆ กลีบดอกหรือยาวกว่าเล็กน้อย ปลายเว้าตื้น มีติ่งแหลม เดือยโค้งลง ยาว 3–4.5 ซม. เส้าเกสรยาว 6.5–9 มม. ยอดเกสรเพศเมียยื่นออก 2 อัน ปลายเส้าเกสรมีแผ่นจะงอย กลุ่มอับเรณู 2 กลุ่ม ที่โคนมีแป้นเหนียว 2 อัน รังไข่รวมก้านดอกยาว 0.6–1.5 ซม. เกลี้ยง
พบที่อินเดีย พม่า จีนตอนใต้ และเวียดนาม ในไทยพบทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบนที่ภูวัว จังหวัดบึงกาฬ ขึ้นริมลำธารบนหินทราย ความสูง 300–400 เมตร
สกุล Diplomeris D.Don อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Orchidoideae เผ่า Orchideae มี 2 ชนิด พบที่อินเดีย เนปาล ภูฏาน จีนตอนใต้ พม่า และเวียดนามตอนบน ในไทยมีชนิดเดียว ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “diploos” ซ้อน และ “meris” แต่ละส่วน ตามลักษณะกลีบดอก กลีบเลี้ยง และเส้าเกสรมียอดเกสรเพศเมียและแผ่นจะงอย
|