สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



เปล้าดิน
วันที่ 30 มกราคม 2560

Colobocarpos nanus (Gagnep.) Esser & Welzen

Euphorbiaceae

ไม้พุ่มเตี้ย สูงได้ถึง 20 ซม. แยกเพศร่วมต้น หูใบรูปสามเหลี่ยมขนาดเล็ก ใบเรียงเวียน รูปไข่กลับ รูปขอบขนาน หรือรูปใบหอก ยาว 2–6.5 ซม. ช่วงปลายจักฟันเลื่อย ต่อมติดใกล้โคนใบ 1 คู่ เส้นโคนใบข้างละ 1 เส้น เส้นแขนงใบข้างละ 2–3 เส้น โค้งจรดกัน ก้านใบยาว 2–3 มม. ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนงสั้น ๆ ออกที่ปลายกิ่ง ยาว 2–2.5 ซม. ใบประดับรูปสามเหลี่ยมขนาดเล็ก ดอกเพศเมียออกเดี่ยว ๆ ที่โคนช่อ ดอกเพศผู้มีได้ถึง 10 ดอก กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปรี ยาวประมาณ 2 มม. กลีบดอก 5 กลีบ ยาวเท่า ๆ กลีบเลี้ยง ขอบมีขนครุย เกสรเพศผู้ 10–20 อัน โคนมีขนยาว โค้งงอในตาดอก ไม่มีวงเกสรเพศเมียที่เป็นหมัน ดอกเพศเมียกลีบเลี้ยงรูปขอบขนาน ยาวประมาณ 5 มม. ไม่มีกลีบดอก ก้านเกสรเพศเมีย 3 อัน ยาว 1–2 มม. เชื่อมติดกันที่โคน ปลายแยก 2 แฉก ติดทน ไม่มีเกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน ผลแห้งแตก รูปรี ปลายตัด ยาว 6–7 มม. มี 3 เมล็ด รูปสามเหลี่ยมมน ๆ ยาวประมาณ 3 มม. ขั้วเมล็ดขนาดเล็ก

พบที่ลาว และภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบนของไทยที่หนองคาย และสกลนคร ขึ้นตามที่โล่งชายป่าเต็งรัง ความสูงประมาณ 200 เมตร

สกุล Colobocarpos Esser & Welzen อยู่ในวงศ์ย่อย Crotonoideae มีชนิดเดียว แยกออกมาจากสกุล Croton ที่กลีบเลี้ยงในดอกเพศเมียมีขนาดใหญ่กว่าในดอกเพศผู้ ไม่มีขนรูปดาว เกสรเพศผู้ตั้งตรงในตาดอก และผลปลายตัด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “colobos” ปลายตัด และ “carpos” ผล หมายถึงผลปลายตัด

ชื่อพ้อง  Croton nanus Gagnep., C. colobocarpus Airy Shaw

เปล้าดิน: ไม้พุ่มเตี้ย ดอกเพศผู้อยู่ด้านบน ดอกเพศเมียอยู่ด้านล่าง ออกเดี่ยว ๆ ก้านเกสรเพศเมียเชื่อมติดกันที่โคน ปลายแยก 2 แฉก ติดทน ผลปลายตัด (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)

เอกสารอ้างอิง

Esser, H.-J. and P.C. van Welzen. (2005). Euphorbiaceae (Colobocarpos). In Flora of Thailand Vol. 8(1): 188–189.

Esser, H.-J. and P.C. van Welzen. (2001). Colobocarpos, a new genus of South-East Asian Euphorbiaceae. Kew Bulletin 56: 657–659.