Index to botanical names
Acanthaceae
ไม้พุ่ม สูง 1–2 ม. ใบเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉากชิดกันใกล้ช่อดอก รูปใบหอก ยาว 4–10 ซม. ปลายแหลมเป็นติ่ง โคนสอบเรียว แผ่นใบเกลี้ยงสีเขียวเข้มหรืออมม่วง เส้นกลางใบมักมีสีแดงหรืออมชมพู ก้านใบสั้น มีหนามที่โคนหนึ่งคู่ โค้งงอ ยาว 1–2 ซม. มีหนามสั้น ๆ ตรง 1 อัน ช่อดอกแบบช่อเชิงลด ออกตามปลายกิ่ง ยาว 8–10 ซม. ใบประดับสีน้ำตาลอมม่วง โคนสีเขียว หรือทั้งใบสีแดงอมเขียวหรือม่วงอมน้ำตาล รูปไข่กว้าง ยาวได้ถึง 1.5 ซม. ปลายเป็นติ่งแหลม กลีบเลี้ยงยาว 0.8–1 ซม. คู่นอกขนาดใหญ่กว่าคู่ใน ปลายมีติ่งหนาม ดอกสีส้มหรือเหลือง หลอดกลีบดอกยาวประมาณ 3 ซม. กลีบบน 4 กลีบ เรียงซ้อนแผ่ชิดกัน ยาว 1–2 ซม. กลีบล่างขนาดเล็ก พับงอเล็กน้อย เกสรเพศผู้ 2 อัน ยาวประมาณ 2 ซม. ยื่นพ้นปากหลอดกลีบดอก เกสรเพศผู้ที่เป็นหมัน 2 อัน ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 3 ซม. ผลรูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน แบน ยาวประมาณ 1.5 ซม. มี 2 ซีก แต่ละซีก มี 1–2 เม็ด (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ อังกาบ, สกุล)มีถิ่นกำเนิดในสาธารณรัฐมอริเชียส นอกชายฝั่งแอฟริกาในมหาสมุทรอินเดีย เป็นไม้ประดับและพืชสมุนไพร หรือขึ้นเป็นวัชพืชทั่วไปในเขตร้อน รากและใบมีสรรพคุณใช้ถอนพิษแมลงสัตว์กัดต่อย โรคงูสวัด
ชื่อสามัญ Hop-headed Barleria
ชื่ออื่น เช็กเชเกี่ยม (จีน); พิมเสนต้น, เสลดพังพอน, เสลดพังพอนตัวผู้ (ภาคกลาง)
เสลดพังพอน: ใบเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ช่อดอกแบบช่อเชิงลด กลีบดอกบนเรียงซ้อนแผ่ชิดกัน (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)
Farnsworth, N.R. and N. Bunyapraphatsara. (1992). Thai Medicinal Plants, Recommended for primary health care system. Medicinal Plant Information Center, Faculty of Pharmacy, Mahidol University.