สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



กระเช้าสีดา  สกุล
วันที่ 1 มีนาคม 2559

Aristolochia L.

Aristolochiaceae

ไม้เถาล้มลุก ไม้เถาเนื้อแข็ง หรือไม้พุ่มทอดนอน ไม่มีหูใบ ใบเรียงเวียน เรียบ จัก 3 พู หรือรูปฝ่ามือ ช่อดอกแบบช่อกระจะ ช่อกระจุกหรือช่อแยกแขนง บางครั้งมีดอกเดียว ออกตามซอกใบ ปลายกิ่ง ตามกิ่ง หรือเถา ก้านดอกเชื่อมติดรังไข่ กลีบรวมเชื่อมติดกัน โคนเป็นกระเปาะ ส่วนมากกลม คอดเรียวเป็นหลอด มักงอขึ้น ปลายกลีบบานออก เกสรเพศผู้ 6 อัน แนบติดก้านเกสรเพศเมียเป็นเส้าเกสร รังไข่ใต้วงกลีบ มี 6 ช่อง ส่วนมากรูปทรงกระบอก มี 6 สัน ยอดเกสรเพศเมียมี 3 หรือ 6 พู ผลแตกตามรอยประสานจากโคนสู่ปลาย โคนก้านและปลายติดกันคล้ายกระเช้า เมล็ดจำนวนมาก แบน มีปีกหรือไม่มี ส่วนมากมีตุ่มกระจายด้านเดียวหรือสองด้าน

สกุล Aristolochia มีประมาณ 500 ชนิด พบในเขตร้อน ในไทยมีพืชพื้นเมือง 22 ชนิด และเป็นไม้ประดับประมาณ 5 ชนิด ผลมีสาร Aristolochic acid มีพิษสูง มีการนำรากของพืชสกุลกระเช้าสีดาหลายชนิดมาขายเป็นสมุนไพรลดน้ำหนักในชื่อ ไคร้เครือ ใบหลายชนิดเป็นอาหารหนอนผีเสื้อ ชื่อกระเช้าสีดาเป็นชื่อที่ใช้เรียก A. indica L. ของอินเดียและศรีลังกา มีนำเข้ามาปลูกบ้างในไทยแต่ไม่แพร่หลายมากนัก ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “aristos” ดีที่สุด และ “locheia” การกำเนิด หมายถึงพืชที่ี่มีสรรพคุณด้านสมุนไพรช่วยให้คลอดง่าย


เอกสารอ้างอิง

Do, T., C. Neinhuis and S. Wanke. (2014). New synonym of Aristolochia cambodiana Pierre ex Lecomte. Thai Forest Bulletin (Botany) 42: 96–99.

Do, T., C. Neinhuis, S. Wanke and R. Pooma. (2015). Aristolochia phuphathanaphongiana: a new species from southwestern Thailand. Nordic Journal of Botany 33: 567–571. doi 10.1111/njb.00889

Phuphathanaphong, L. (1987). Aristolochiaceae. In Flora of Thailand Vol. 5(1): 1–31.

Phuphathanaphong, L. (2006). New taxa of Aristolochia (Aristolochiaceae) from Thailand. Thai Forest Bulletin (Botany) 34: 179–194.