ไม้เถาล้มลุก ยาวได้ถึง 6 ม. ลำต้นกลม ใบรูปขอบขนานถึงรูปใบหอกกลับ ยาว 12–25 ซม. เส้นใบข้างละ 4–5 เส้น แผ่นใบด้านล่างมีขนประปราย ก้านใบยาว 5–10 ซม. โคนมีครีบโอบลำต้น หม้อล่างรูปคนโท สูง 8–13 ซม. ด้านนอกสีแดงคล้ำอมชมพู หรือสีเขียวอมเหลือง มีขนสีน้ำตาลแดงกระจาย สันครีบกว้าง 0.3–1 ซม. ปากหม้อรูปไข่กว้าง ขอบสีเขียวอ่อน สีชมพู หรือสีแดงเข้ม หนา 2.5–8 มม. ฝาหม้อรูปรีกว้าง ยาว 1.8–3.6 ซม. ใต้ฝามีต่อมจำนวนมาก สายหม้อยาว 10–30 ซม. หม้อบนรูปคนโทแคบ สูง 8–20 ซม. ด้านนอกสีเขียวอมเหลือง หรือสีแดงเรื่อ ๆ มักมีขนประปราย ช่อดอกยาว 20–50 ซม. ก้านช่อยาว 15–50 ซม. มีขนหนาแน่น ใบประดับรูปเส้นด้าย ยาว 1–6 มม. ก้านดอกยาว 0.7–1.5 ซม. กลีบรวมรูปไข่ ยาว 3.2–6.5 มม. สีเขียวอ่อนเปลี่ยนเป็นสีแดงอมน้ำตาล เส้าเกสรเพศผู้ยาว 2–3.5 มม.

พบที่จีนตอนใต้ ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย ในไทยพบมากทางภาคใต้ และภาคตะวันออกเฉียงใต้ พบประปรายทางภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ขึ้นตามพื้นที่ชุ่มน้ำ แหล่งน้ำซับ ความสูงถึงประมาณ 1300 เมตร มีความผันแปรสูง และมีลูกผสมตามธรรมชาติ แยกเป็น var. echinostoma (Hook.f.) J. H. Adam & Wilcock พบที่บอร์เนียว ขอบหนาและบานออก

ชื่อสามัญ  Swamp pitcher plant

ชื่ออื่น   กระบอกน้ำพราน, เขนงนายพราน, หม้อข้าวหม้อแกงลิง, เหน่งนายพราน (ภาคใต้); ปูโยะ (มาเลย์-ปัตตานี); ลึงค์นายพราน (พัทลุง); หม้อแกงค่าง (ปัตตานี); หม้อข้าวลิง (จันทบุรี)