ไม้ล้มลุก เหง้ากลมหรือรูปรี ลำต้นสูง 2.5–10 ซม. มีขนยาวสีขาวตามแผ่นใบ ใบประดับ ช่อดอก และกลีบรวมด้านนอก ใบมี 4–12 ใบ รูปแถบ ยาว 7–30 ซม. ปลายแหลมยาว โคนโอบรอบลำต้น ไร้ก้าน บาง ช่อดอกแบบช่อกระจะ มี 1–4 ช่อ แต่ละช่อมี 1–2 ดอก ใบประดับ 2 ใบ รูปใบหอก กลีบรวม 6 กลีบ สีเหลือง แยกกัน เรียงซ้อนเหลื่อมที่โคน กลีบรูปรีถึงรูปใบหอก ยาว 0.6–1 ซม. เกสรเพศผู้ 6 อัน ติดที่โคนกลีบรวม ก้านชูอับเรณูยาวเท่า ๆ อับเรณู อับเรณูติดที่ฐาน ยาวประมาณกึ่งหนึ่งของกลีบรวม โคนเป็นเงี่ยงลูกศร รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี 3 ช่อง ยาว 3–6 มม. มีขนยาว ก้านเกสรเพศเมียสั้น ยอดเกสรจัก 3 พู ผลแห้งแตก รูปกระบอง ยาว 0.6–1.2 ซม. มี 3 ซีก เมล็ดจำนวนมาก กลม ผิวมีตุ่มกระจาย
พบที่อินเดีย ปากีสถาน ภูฏาน เนปาล จีนตอนใต้ ไต้หวัน ญี่ปุ่น เกาหลี พม่า ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย ฟิลิปปินส์ และนิวกินี ในไทยพบทุกภาค ขึ้นทั้งในป่าผลัดใบและไม่ผลัดใบ หรือทุ่งหญ้าที่เปิดโล่ง ความสูงถึงประมาณ 2000 เมตร สารสกัดจากรากบำรุงกำลัง มีสรรพคุณกระตุ้นความต้องการทางเพศ
สกุล Hypoxis L. มี 50–100 ชนิด พบทั้งในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อน ยกเว้นในยุโรป ในไทยมี 2–3 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “hypo” ใต้ และ “oxys” แหลม ตามลักษณะของใบ
|