สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



สบ
วันที่ 3 กรกฎาคม 2560

Altingia excelsa Noronha

Hamamelidaceae

ไม้ต้น สูง 20–40 ม. ตามีเกล็ดหุ้ม หูใบยาว 2–6 มม. ใบเรียงเวียน รูปรี รูปไข่ หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 6–12 ซม. ปลายแหลมหรือยาวคล้ายหาง โคนมนหรือกลม ขอบจักมนหรือจักฟันเลื่อย มีต่อมสีดำตามขอบจัก แผ่นใบมีตุ่มทั่วไป เส้นแขนงใบข้างละ 6–8 เส้น ก้านใบยาว 1–3 ซม. ไม่มีกลีบดอกและกลีบเลี้ยง ช่อดอกเพศผู้แบบช่อกระจุกแน่น รูปรีกว้างเกือบกลม 6–14 ช่อ มีก้าน โคนมีใบประดับ 1–4 ใบ เรียงบนแกนคล้ายช่อกระจะ ยาว 5–10 ซม. ดอกย่อยจำนวนมาก ช่อดอกเพศเมียแบบช่อกระจุกแน่น มี 10–28 ดอก ก้านช่อยาว 2–3 ซม. ขยายเล็กน้อยในผล เกสรเพศผู้ 4–5 อัน ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ 1 มม. เป็นหมันในดอกเพศเมียหรือไม่มี รังไข่อยู่ใต้วงเกสรเพศผู้ มี 2 ช่อง ออวุลจำนวนมาก ก้านเกสรเพศเมีย 2 อัน รูปลิ่มแคบ ยาว 3–4 มม. กางออก ติดทน ผลรวมเส้นผ่านศูนย์กลาง 1.5–2.5 ซม. ผลย่อยแบบแห้งแตก มี 4–18 ผล แต่ละผลย่อยมีเมล็ดเดียวที่เจริญ ขอบมีปีกแคบ ๆ เมล็ดที่ไม่เจริญจำนวนมาก ไม่มีปีก

พบที่อินเดีย ภูฏาน จีนตอนใต้ พม่า ภูมิภาคอินโดจีน และภูมิภาคมาเลเซีย ในไทยพบกระจายห่าง ๆ ทุกภาค ขึ้นใกล้ลำธารในป่าดิบแล้ง และป่าดิบชื้น ความสูง 600–800 เมตร ชันที่เกิดจากเนื้อไม้ที่ถูกเจาะทำลายมีกลิ่นหอม เป็นสมุนไพรและใช้ทำน้ำหอม

สกุล Altingia Noronha มีประมาณ 11 ชนิด พบเฉพาะในเอเชียเขตร้อน ในไทยมี 2 ชนิด อีกชนิดคือ A. siamensis Craib พบทางภาคเหนือ ใบเรียวยาวกว่า โคนเรียวสอบ ชื่อสกุลตั้งตามชาวเยอรมัน ผู้ศึกษาวัฒนธรรมและประเพณีเอเชียตะวันออก Jacobus Alting (1618–1679)

ชื่อสามัญ  Sasamala

ชื่ออื่น   กระตุก (นครราชสีมา); สบ, หอม (ภาคเหนือ); สะตือ (ภาคตะวันออก)

สบ: ตามีเกล็ดหุ้ม ขอบใบจักฟันเลื่อย ช่อดอกเพศผู้แบบช่อกระจุกแน่น มีก้านช่อ เรียงบนแกนคล้ายช่อกระจะ ผลรวม ผลย่อยแบบแห้งแตก เกสรเพศเมียติดทน (ภาพ: มานพ ผู้พัฒน์, สุคนธ์ทิพย์ ศิริมงคล)

เอกสารอ้างอิง

Phengklai, C. (2001). Hamamelidaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(3): 400–401.

Vink, W. (1957). Hamamelidaceae. In Flora Malesiana Vol. 5: 376–379.

Zhang, Z.Y., H. Zhang and P.K. Endress. (2003). Hamamelidaceae. In Flora of China Vol. 9: 19–20.