สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



รางจืด
วันที่ 28 เมษายน 2560

Thunbergia laurifolia Lindl.

Acanthaceae

ไม้เถา ยาวมากกว่า 10 ม. ใบรูปรี รูปขอบขนาน หรือแกมรูปไข่ ช่วงโคนใบบางครั้งจักตื้น ๆ ยาว 4–18 ซม. ปลายแหลมหรือแหลมยาว โคนกลม ตัด เว้าตื้น หรือคล้ายลูกศร ขอบจักซี่ฟันตื้น ห่าง ๆ แผ่นใบเกลี้ยง เส้นโคนใบส่วนมากมีข้างละ 2 เส้น ก้านใบยาวได้ถึง 6 ซม. ช่อดอกยาวได้ถึง 30 ซม. แต่ละกระจุกมีประมาณ 4 ดอก ก้านดอกยาว 1–3 ซม. ใบประดับย่อยหุ้มกลีบเลี้ยง รูปขอบขนาน ยาวได้ถึง 3 ซม. กลีบเลี้ยงรูปถ้วยขนาดเล็ก ขอบเกือบเรียบ มีต่อมน้ำต้อย ดอกสีม่วงอมน้ำเงินหรือสีขาว ด้านในสีครีมอมเหลือง หลอดกลีบดอกยาว 3–5 ซม. กลีบกลมหรือรูปไข่กว้าง ยาว 2–4 ซม. ก้านชูอับเรณู ยาว 0.8–1 ซม. อับเรณูยาวเท่า ๆ ก้านชูอับเรณู รังไข่เกลี้ยง ผลเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5 ซม. จะงอยยาว 1.5–3 ซม.

พบที่อินเดีย พม่า และมาเลเซีย ในไทยพบกระจายห่างๆ ทุกภาค พบมากทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ ขึ้นตามชายป่าเบญจพรรณ และป่าดิบแล้ง ความสูงถึงประมาณ 800 เมตร เป็นไม้ประดับ หรือขึ้นเป็นวัชพืช คล้ายกับสร้อยอินทนิล T. grandiflora (Roxb. Ex Rottler) Roxb. ที่ใบจักเป็นพู และช่อดอกยาวกว่า มีสรรพคุณใช้ถอนพิษ แก้ผื่นคันจากอาการแพ้ต่าง ๆ

ชื่อสามัญ  Blue trumpet vine, Laurel clock vine

ชื่ออื่น   กำลังช้างเผือก, ขอบชะนาง, เครือเขาเขียว, ยาเขียว, รางจืด (ภาคกลาง); คาย, รางเย็น (ยะลา); จอลอดิเออ, ซั้งกะ, ปั้งกะล่ะ, พอหน่อเตอ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน); ดุเหว่า (ปัตตานี); ทิดพุด (นครศรีธรรมราช); น้ำนอง (สระบุรี); ย่ำแย้, แอดแอ (เพชรบูรณ์)

รางจืด: ใบเรียงตรงข้าม รูปขอบขนาน ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามปลายกิ่ง ใบประดับคล้ายใบ ดอกรูปแตร กลีบดอกขนาดเท่า ๆ กัน เกสรเพศผู้ไม่ยื่นพ้นปากหลอดกลีบดอก (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)

เอกสารอ้างอิง

Hansen, B. (1995). Notes on SE Asian Acanthaceae 2. Nordic Journal of Botany 15(6): 583–585.

Hu, J.Q. and T.F. Daniel. (2011). Acanthaceae (Thunbergia). In Flora of China Vol. 19: 377.

Staples, G.W. and D.R. Herbst. (2005). A tropical garden flora. Bishop Museum Press, Honolulu, Hawai`i.