สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



มะหวด
วันที่ 30 มีนาคม 2560

Lepisanthes rubiginosa (Roxb.) Leenh.

Sapindaceae

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง 15 ม. มีขนยาวหนาแน่นตามกิ่ง แผ่นใบด้านล่าง ช่อดอก ใบประดับ และกลีบเลี้ยง ใบประกอบปลายคู่ เรียงเวียน ใบย่อยส่วนมากมี 2–6 คู่ รูปไข่ รูปไข่กลับ หรือแกมรูปขอบขนาน ยาวได้ถึง 30 ซม. ก้านใบสั้น ช่อดอกยาวได้ถึง 50 ซม. ก้านดอกสั้น กลีบเลี้ยงรูปไข่กว้างเกือบกลม ยาว 1–2.5 มม. ดอกสีขาวอมเหลือง กลีบดอกรูปไข่กลับ ยาว 2–5 มม. เกล็ดที่ปลายกลีบมีขนเครา ก้านชูอับเรณูยาว 1.5–5 มม. มีขนยาว รังไข่มี 3 ช่อง ผลจัก 3 พู รูปรีแคบ ยาว 0.8–1.3 ซม. ไร้ก้าน สีเขียว เปลี่ยนเป็นสีส้มหรือแดง สุกสีม่วงหรือดำ เมล็ดยาวประมาณ 1 ซม. ขั้วเมล็ดขนาดเล็ก

พบที่อินเดีย พม่า จีนตอนใต้ ไห่หนาน ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย ฟิลิปปินส์ นิวกินี และออสเตรเลีย ในไทยพบทุกภาค กระจายหนาแน่น ราก ใบ และผล มีสรรพคุณแก้ไข้ ผลสุกรสหวาน เป็นยาสมาน ใบอ่อนเป็นผักสด

ชื่อพ้อง  Sapindus rubiginosus Roxb.

ชื่ออื่น   กะซำ, กำจำ, กำซำ, ชันรุ, ซำ, นำซำ, มะจำ (ภาคใต้); มะหวด (ภาคกลาง); มะหวดบาท (ภาคตะวันออกเฉียงใต้); มะหวดป่า (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ); มะหวดลิง (ภาคตะวันออกเฉียงใต้); สีฮอกน้อย (ภาคเหนือ); หวดคา, หวดฆ่า (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ, ภาคตะวันออกเฉียงใต้); หวดลาว (ภาคเหนือ)

มะหวด: มีขนยาวหนาแน่นกระจาย ใบประกอบปลายคู่ ดอกสีขาวอมเหลือง ผลจัก 3 พู ไร้ก้าน (ภาพ: สุคนธ์ทิพย์ ศิริมงคล, มานพ ผู้พัฒน์)

เอกสารอ้างอิง

van Welzen, P.C. (1999). Sapindaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(1): 213–214.

Xia, N. and P.A. Gadek. (2007). Sapindaceae. In Flora of China Vol. 12: 12–13.