สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



ผักขาเขียด
วันที่ 30 มกราคม 2560

Ceratopteris thalictroides (L.) Brongn.

Pteridaceae

เฟินขึ้นบนดินที่ชื้นแฉะหรือลอยน้ำ เหง้าสั้นตั้งขึ้น มีเกล็ดสีน้ำตาลเข้ม ใบประกอบ 2–3 ชั้น เรียงเวียนชิดกัน ก้านใบยาว 10–40 ซม. แกนกลางใบประกอบเป็นร่องด้านบน แผ่นใบรูปสามเหลี่ยมหรือรูปขอบขนาน ใบย่อยแฉกลึก ขอบเรียบ เกลี้ยง มี 2 แบบ ใบไม่สร้างสปอร์ยาวไม่เกิน 10 ซม. หรือยาวได้ถึง 35 ซม. ใบสร้างสปอร์ส่วนมากขนาดใหญ่และยาวกว่า ยาว 20–60 ซม. แฉกลึกรูปแถบ กว้างประมาณ 2 มม. ยาว 1.5–5 ซม. ปลายแหลม ขอบบางโปร่งแสง ม้วนลง กลุ่มอับสปอร์ออกเดี่ยว ๆ เรียงแน่นบนเส้นใบ มีก้านสั้น ๆ

พบทั่วไปในเขตร้อนทั้งในอเมริกา แอฟริกา มาดากัสการ์ เอเชีย ออสเตรเลีย และหมู่เกาะแปซิฟิก ส่วนมากขึ้นในที่มีน้ำท่วมขังหรือทุ่งนา ใบกินเป็นผักสด ทั้งต้นใช้ประคบแผลสดเพื่อให้เลือดหยุดไหล คั้นน้ำดื่มเป็นยาบำรุง ขับเสมหะ

สกุล Ceratopteris Brongn. อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Parkerioideae มี 5–7 ชนิด ในไทยมีชนิดเดียว ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “keratos” เขา และ “pteris” เฟิน ตามลักษณะการแตกของใบ

ชื่อพ้อง  Acrostichum thalictroides L.

ชื่อสามัญ  Floating staghorn fern, Pod fern, Swamp fern, Water horn fern, Water sprite

ชื่ออื่น   ขาเขียดน้ำเค็ม (ตรัง); ผักกูดน้ำ (กรุงเทพฯ); ผักขาเขียด (ภาคกลาง); ผักหนวดปลาดุก (จันทบุรี); มันปู (นครราชสีมา)

ผักขาเขียด: ใบประกอบ 2–3 ชั้น เรียงเวียนชิดกัน ใบสร้างสปอร์ แฉกลึกรูปแถบ กลุ่มอับสปอร์เรียงแน่นบนเส้นใบ (ภาพ: โสมนัสสา แสงฤทธิ์)

เอกสารอ้างอิง

Lin, Y. and S. Masuyama. (2013). Pteridaceae (Ceratopteris). In Flora of China Vol. 2–3: 180.

Lindsay, S. and D.J. Middleton. (2012 onwards). Ferns of Thailand, Laos and Cambodia. http://rbg-web2.rbge.org.uk/thaiferns/

Tagawa, M. and K. Iwatsuki. (1989). Parkeriaceae. In Flora of Thailand Vol. 3(2): 184–185.