สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



ติ้วขาว
วันที่ 31 ตุลาคม 2559

Cratoxylum formosum (Jack) Benth. & Hook.f. ex Dyer

Hypericaceae

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น ผลัดใบ อาจสูงได้ถึง 20 ม. ต้นอ่อนมีหนาม เปลือกแตกเป็นสะเก็ดหนา สีน้ำตาลดำ กิ่งเกลี้ยง ใบรูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 3–10 ซม. แผ่นใบเกลี้ยง ก้านใบยาว 2–7 มม. ปลายมนหรือแหลม โคนรูปลิ่มกว้าง ใบอ่อนสีน้ำตาลแดง ช่อดอกมี 1–8 ดอก ออกสั้น ๆ ตามซอกใบที่หลุดร่วง ก้านดอกยาว 0.3–1 ซม. กลีบเลี้ยงรูปขอบขนาน ยาว 5–7 มม. ปลายมน มีต่อมเป็นริ้วกระจาย ดอกสีขาวอมชมพู กลีบรูปไข่กลับ ยาว 1–1.5 ซม. มีก้านสั้น ๆ ปลายกลีบมีต่อมกระจาย ขอบมีขนครุย ปลายกลม มีเกล็ดขนาดเล็ก มัดเกสรเพศผู้ยาวประมาณ 1 ซม. ระหว่างมัดมีเกล็ดรูปลิ้นขนาดเล็ก ก้านชูอับเรณูยาวเท่า ๆ มัดเกสรเพศผู้ แกนอับเรณูไม่มีต่อม รังไข่เกลี้ยง ก้านเกสรเพศเมียยาว 3–8 มม. ผลรูปขอบขนาน ยาว 0.6–1.5 ซม. กลีบเลี้ยงหุ้มประมาณกึ่งหนึ่ง เมล็ดยาว 6–7 มม. รวมปีก

พบที่จีนตอนใต้ ไห่หนาน พม่า ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย ฟิลิปปินส์ ในไทยพบแทบทุกภาค ยกเว้นภาคใต้ ขึ้นในป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ และป่าดิบแล้ง ความสูงถึงประมาณ 1000 เมตร แยกเป็น ติ้วขน subsp. pruniflorum (Kurz) Gogelein มีขนสั้นนุ่มตามกิ่งอ่อน แผ่นใบทั้งสองด้าน ก้านใบ ก้านดอก และกลีบเลี้ยง กลีบดอกมีต่อมโปร่งแสง แกนอับเรณูมีต่อม เปลือกแก้ท้องร่วงในสัตว์เลี้ยง ใบอ่อนชงแทนใบชาคล้ายติ้วเกลี้ยง

ชื่อสามัญ  Mempat

ชื่ออื่น   ติ้วขาว (กรุงเทพฯ); ติ้วส้ม (นครราชสีมา); แต้วหอม (พิษณุโลก); มูโต๊ะ (มาเลย์-นราธิวาส)

ติ้วขาว: ต้นอ่อนมีหนาม กิ่งและแผ่นใบเกลี้ยง ใบอ่อนสีน้ำตาลแดง กลีบเลี้ยงหุ้มผลประมาณกึ่งหนึ่ง (ภาพ: มานพ ผู้พัฒน์)

เอกสารอ้างอิง

Li, X.W., J. Li and P. Stevens. (2007). Clusiaceae (Cratoxylum). In Flora of China Vol. 13: 36.

Robson, N.K. (1974). Hypericaceae. In Flora Malesiana Vol. 8: 4–14.