สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



ขี้เหล็กฤาษี
วันที่ 4 สิงหาคม 2559

Phyllanthus mirabilis Müll.Arg.

Phyllanthaceae

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง 12 ม. โคนอวบหนา ใบเรียงเป็นกระจุกที่ปลายกิ่ง ใบรูปขอบขนาน ยาว 6.5–13 ซม. โคนเบี้ยว แผ่นใบมีขนสั้นนุ่ม ยอดที่มีดอก (orthotropic shoot) คล้ายช่อดอกขนาดใหญ่ ใบประดับรูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาวได้ถึง 2 ซม. ดอกออกเป็นกระจุกตามซอกใบ ไม่มีกลีบดอก กลีบเลี้ยงมีปุ่มเล็ก ๆ จานฐานดอกเป็นต่อมรูปกระบอง ดอกเพศผู้ก้านดอกยาว 1–2 มม. กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปรี ยาวประมาณ 3 มม. ปลายแหลมยาว จานฐานดอกมี 5 ต่อม เกสรเพศผู้ 6 อัน เชื่อมติดกันที่โคน แกนอับเรณูปลายมีรยางค์ ดอกเพศเมียคล้ายดอกเพศผู้ ก้านดอกยาว 2–3 มม. กลีบเลี้ยง 6 กลีบ ยาว 4–5.5 มม. ติดทน จานฐานดอกมี 6 ต่อม ยอดเกสรเพศเมีย 6 อัน ยาวประมาณ 1 มม. ผลรูปรีกว้าง จัก 3 พู ยาวได้ถึง 1 ซม. (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ผักหวานดง, สกุล)

พบที่ลาว ในไทยพบกระจายยกเว้นภาคใต้ ขึ้นตามเขาหินปูนที่แห้งแล้ง ความสูงไม่เกิน 1000 เมตร เป็นไม้ประดับกระถางคล้ายบอนไซ

ชื่ออื่น   ขี้เหล็กฤๅษี (สระบุรี); ไอ้เทา (เพชรบุรี)

ขี้เหล็กฤๅษี: โคนต้นอวบหนา ยอดที่มีดอกคล้ายเป็นช่อดอกขนาดใหญ่ ผลจัก 3 พู (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)

เอกสารอ้างอิง

Chantaranothai, P. (2007). Euphorbiaceae (Phyllanthus). In Flora of Thailand Vol. 8(2): 493.