สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



ขี้หนอน
วันที่ 4 สิงหาคม 2559

Schoepfia fragrans Wall.

Schoepfiaceae

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูงได้ถึง 10 ม. ใบเรียงเวียน รูปรี หรือรูปไข่ ยาว 3–14 ซม. ปลายแหลมยาว โคนสอบเรียว เบี้ยวเล็กน้อย แผ่นใบค่อนข้างหนา ก้านใบยาว 4–7 มม. ช่อดอกคล้ายช่อกระจะสั้น ๆ ยาว 2–3.5 ซม. มี 5–10 ดอก โคนก้านช่อมีเกล็ดตาดอกติดทน ก้านดอกยาว 5–6 มม. ใบประดับคล้ายริ้วประดับ รูปถ้วย มี 3 แฉก กลีบเลี้ยงรูปถ้วยขนาดเล็กเชื่อมติดรังไข่ ขอบเรียบ ขยายในผลเล็กน้อย ดอกสีครีม หลอดกลีบดอกยาว 0.5–1 ซม. มี 4–5 กลีบ รูปสามเหลี่ยม ยาว 3–4 มม. เกสรเพศผู้ 4–5 อัน ติดเหนือกลีบดอก ก้านชูอับเรณูสั้น จุดติดมีขน จานฐานดอกรูปเบาะ ติดทน รังไข่กึ่งใต้วงกลีบ ช่วงล่างมี 3 ช่อง ช่วงบน 1 ช่อง ออวุล 3 เม็ด พลาเซนตารอบแกนร่วม ก้านเกสรเพศเมียมี 2 แบบ สั้นกว่าหรือยาวเท่า ๆ หลอดกลีบดอก ยอดเกสรจัก 3 พู ผลผนังชั้นในแข็ง รูปรี ยาว 0.7–1 ซม. สุกสีเหลือง

พบที่อินเดีย บังกลาเทศ ภูฏาน จีนตอนใต้ พม่า ภูมิภาคอินโดจีน ในไทยส่วนมากพบทางภาคเหนือ กระจายห่าง ๆ ทางภาคตะวันออก และภาคตะวันตกเฉียงใต้ ขึ้นตามป่าดิบแล้ง และป่าดิบเขา ความสูง 300–2000 เมตร

สกุล Schoepfia Schreb. เดิมอยู่ภายใต้วงศ์ Olacaceae มีประมาณ 30 ชนิด พบในอเมริกาเขตร้อน และเอเชีย ในไทยมี 2 ชนิด อีกชนิดคือ S. jasminodora Siebold & Zucc. ดอกไร้ก้าน ชื่อสกุลตั้งตามนักพฤกษศาสตร์ชาวเยอรมัน Johann David Schoepf (1752–1800)

ชื่อพ้อง  Schoepfia acuminata Wall. ex DC

ชื่ออื่น   แก้ว (เลย); ขี้หนอน (เชียงใหม่)

ขี้หนอน: ช่อดอกคล้ายช่อกระจะสั้น ๆ กลีบเลี้ยงขนาดเล็กขอบเรียบ กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอด กลีบรูปสามเหลี่ยม มี 4–5 กลีบ เกสรเพศผู้ติดเหนือกลีบดอก ปลายผลมีจานฐานดอกติดทน (ภาพ: มานพ ผู้พัฒน์)

เอกสารอ้างอิง

Qiu, H. and M.G. Gilbert. (2003). Olacaceae. In Flora of China Vol. 5: 202–203.