สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   



กะออก
วันที่ 30 พฤษภาคม 2559

Artocarpus elasticus Rienw. ex Blume

Moraceae

ไม้ต้น สูงได้ถึง 45 ม. โคนต้นมีพูพอน แยกแพศร่วมต้น น้ำยางสีขาว กิ่งมีช่องอากาศ หูใบรูปขอบขนาน ยาว 4–20 ซม. หุ้มยอด มีขนยาว ใบเรียงเวียน ใบอ่อนขอบจักลึก 3–5 พู ใบแก่รูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 13–60 ซม. ก้านใบยาวได้ถึง 10 ซม. ช่อดอกเพศผู้แบบช่อเชิงลด ออกเดี่ยว ๆ รูปทรงกระบอก ยาว 6–15 ซม. ก้านช่อหนา ยาว 3.5–7.5 ซม. มีขนประปราย กลีบรวมเป็นหลอดสั้น ๆ ปลายจักตื้น ๆ 2 พู เกสรเพศผู้ 1 อัน ยาวประมาณ 1 ซม. ช่อดอกเพศเมียแบบช่อกระจุกแน่น ออกเดี่ยว ๆ ตามซอกใบ รูปรี ก้านช่อหนา ยาว 4.5–12 ซม. มีขนประปราย กลีบรวมเป็นหลอดสั้น ๆ มีขนรูปลิิ่มแคบหรือรูปเส้นด้าย ยาว 0.6–1.2 ซม. ยอดเกสรเพศเมียแยก 2 แฉก ช่อผลรูปรีกว้าง ยาว 6–17 ซม. ปลายกลีบรวมติดบนผนังช่อด้านนอก มี 2 ขนาด ผนังช่อชั้นกลางนุ่ม ผลย่อยรูปรี ยาว 0.8–1 ซม.

พบที่พม่า ภูมิภาคมาเลเซีย ฟิลิปปินส์ (ปาลาวัน) ในไทยพบทางภาคเหนือที่ตาก ภาคตะวันออกเฉียงใต้ที่ชลบุรี ภาคตะวันตกเฉียงใต้ที่กาญจนบุรี และภาคใต้ ขึ้นตามป่าดิบแล้ง และป่าดิบชื้น ความสูงระดับต่ำ ๆ ผลสุกและเมล็ดกินได้

สกุล Artocarpus J.R.Forst. & G.Forst. อยู่ภายใต้เผ่า Artocarpeae แยกเป็นสกุลย่อย Artocarpus และ Pseudojaca ตามการเรียงตัวของใบแบบเรียงเวียนหรือเรียงสลับระนาบเดียว หูใบขนาดใหญ่หุ้มยอดหรือหูใบขนาดเล็กด้านข้าง และช่อผลมีหนามหรือเรียบ ตามลำดับ มีประมาณ 45 ชนิด ส่วนใหญ่พบในภูมิภาคมาเลเซีย ในไทยมีพืชพื้นเมือง 12 ชนิด เป็นไม้ผลต่างถิ่น 2 ชนิด คือ สาเก A. altilis (Parkinson) Fosberg มีถิ่นกำเนิดในฟิลิปปินส์ หมู่เกาะโมลุกกะ นิวกินี และขนุน A. heterophyllus Lam. มีถิ่นกำเนิดในอินเดีย ส่วนจำปาดะ A. integer (Thunb.) Merr. ที่นิยมปลูกทางภาคใต้ พบกระจายทั่วไปในป่าดิบชื้นระดับต่ำ ๆ ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “artos” ขนมปัง และ “kapos” ผล หมายถึงผลของสาเกที่มีแป้งนำไปปรุงอาหารให้รสชาติเหมือนขนมปัง

ชื่ออื่น   กะออก, กะเอาะ (ภาคใต้); ตือกะ (มาเลย์-ยะลา); เอาะ (ตรัง, ระนอง)

กะออก: กิ่งมีช่องอากาศ หูใบหุ้มยอดจนมิด มีขนยาว ช่อดอกเพศผู้แบบช่อเชิงลด ดอกเพศเมียออกเป็นช่อกระจุกแน่น ในผลปลายกลีบรวมติดบนผนังช่อด้านนอก มี 2 ขนาด (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)

เอกสารอ้างอิง

Berg, C.C, E.J.H. Corner and F.M. Jarrett. (2006). Moraceae: genera other than Ficus. In Flora Malesiana Vol. 17(1): 88.

Berg, C.C., N. Pattharahirantricin and B. Chantarasuwan. (2011). Moraceae. In Flora of Thailand Vol. 10(4): 484–485.