ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 2 ม. แตกกิ่งสั้น ๆ มีริ้วคล้ายปีก ใบรูปไข่กลับ ยาว 0.5–3 ซม. ปลายกลม เว้าตื้น ดอกออกเดี่ยว ๆ หรือเป็นกระจุกตามซอกใบ ดอกเพศผู้อยู่ติดดอกเพศเมีย ดอกเพศผู้สีน้ำตาลแดง เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3 มม. ก้านดอกยาวประมาณ 5 มม. กลีบเลี้ยงรูปไข่ ปลายเว้าตื้น เส้าเกสรสั้น ดอกเพศเมียสีเขียวมักมีปื้นแดงตามขอบ เส้นผ่านศูนย์กลาง 3–6 มม. ก้านดอกยาวประมาณ 1.5 มม. กลีบเลี้ยงแยกเกือบจรดโคน ปลายกลีบแหลมสั้น ๆ ขยายในผล รูปไข่กว้าง ยาวประมาณ 2.5 มม. รังไข่รูประฆังกว้าง ยอดเกสรแยกเป็น 3 แฉก ตามแนวระนาบ ม้วนงอเล็กน้อย ติดทน ผลแห้งแตก รูปรี ยาวประมาณ 1 ซม. (ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ ครามน้ำ, สกุล)

พบในภูมิภาคอินโดจีน ในไทยพบทางภาคตะวันออก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เป็นพืชทนน้ำ ขึ้นตามที่ราบลุ่มที่น้ำท่วมถึง ความสูง 100–200 เมตร

ชื่อพ้อง  Sauropus heteroblastus Airy Shaw

ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 2 ม. กิ่งมีริ้ว ใบเรียงเวียนชิดกันที่ปลายกิ่ง เรียงห่าง ๆ ช่วงโคนกิ่ง รูปขอบขนานหรือรูปใบหอกกลับ ยาว 0.5–3 ซม. ปลายมน ปลายมีติ่งแหลม แผ่นใบหนา ขอบเรียบหรือจักซี่ฟัน มีขนแข็งเอนประปราย ก้านใบยาว 0.5–4 มม. ช่อแบบช่อกระจุกสั้น ๆ ที่ปลายกิ่ง กลีบเลี้ยง 5 กลีบ เรียงซ้อนเหลื่อมในตาดอก กลีบรูปสามเหลี่ยมแคบ ยาว 4–5 มม. ปลายแหลมยาว ติดทน ด้านนอกมีขน ดอกสีชมพู หลอดกลีบดอกสั้น มี 5 กลีบ รูปรีกว้าง ยาว 6–7 มม. เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดภายในหลอดกลีบดอก อับเรณูหันเข้า ยื่นพ้นปากหลอดกลีบดอก รังไข่มี 4 ช่อง แต่ละช่องมีออวุลเม็ดเดียว ยอดเกสรเพศเมียจัก 2 พู รูปคล้ายโล่ ผลผนังชั้นในแข็ง รูปกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 4–5 มม. สุกสีแดงเป็นมันวาว มี 4 ไพรีน

พบที่อินเดีย จีนตอนใต้ พม่า เวียดนาม ภูมิภาคมาเลเซีย และฟิลิปปินส์ ในไทยพบแทบทุกภาค ยกเว้นภาคตะวันออก และตะวันออกเฉียงเหนือ ขึ้นตามโขดหินริมลำธารในป่าดิบแล้ง และป่าดิบชื้น ความสูง 50–300 เมตร มีสรรพคุณใช้รักษานิ่ว แก้ไอ โรคหัวใจ และโรคทางประสาท

สกุล Rotula Lour. เคยอยู่ภายใต้วงศ์ Ehretiaceae มี 3 ชนิด พบในอเมริกาใต้ แอฟริกา และเอเชียเขตร้อน ในไทยมีเพียงชนิดเดียว ชื่อสกุลเป็นภาษาละตินหมายถึงกงล้อขนาดเล็กตามลักษณะดอก

ชื่ออื่น   ไคร้หางนาค (ชุมพร, ภาคกลาง); ตะลีที้เด๊าะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน); มะน้อดน้ำ (เชียงใหม่); หางนาค (ภาคเหนือ, ภาคกลาง)