สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

ใบต่อก้าน

ใบต่อก้าน  สกุล
วันที่ 15 ธันวาคม 2559

Evolvulus L.

Convolvulaceae

ไม้ล้มลุกหรือไม้พุ่ม ใบเรียงเวียน ช่อดอกแบบช่อกระจุกมีดอกเดียว ช่อเชิงลดหรือช่อกระจุกแน่นมีหลายดอก ใบประดับขนาดเล็ก กลีบเลี้ยง 5 กลีบ แยกจรดโคน ขนาดเท่า ๆ กัน ดอกรูปกงล้อ รูปแตร หรือรูปดอกเข็ม ปลายจัก 5 กลีบตื้น ๆ มีแถบขนด้านนอก เกสรเพศผู้ 5 อัน อับเรณูย่น ไม่มีหนาม จานฐานดอกรูปถ้วยหรือไม่มี รังไข่มี 2 ช่อง มีออวุล 4 เม็ด ก้านเกสรเพศเมีย 2 อัน แยกหรือเชื่อมติดกันที่โคน แต่ละอันแยก 2 แฉก ยอดเกสรเพศเมียรูปเส้นด้ายหรือเป็นตุ่ม ผลแห้งแตก มี 1–4 เมล็ด

สกุล Evolvulus มีประมาณ 100 ชนิด พบเฉพาะในอเมริกา ในไทยขึ้นเป็นวัชพืช 2 ชนิด และพบเป็นไม้ประดับ 1 ชนิด คือ ฟ้าประดิษฐ์ E. glomeratus Nees & Mart. subsp. grandiflorus (Parodi) Ooststr. เป็นไม้พุ่มเตี้ย แผ่นใบมีขนสีเงินหนาแน่น ใบประดับคล้ายใบ ดอกบานเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2.5 ซม. ชื่อสกุลมาจากภาษาละติน “evolvu” ไม่ม้วนงอ หมายถึงไม่เป็นไม้เถา

ฟ้าประดิษฐ์: เป็นไม้พุ่มเตี้ย แผ่นใบมีขนสีเงินหนาแน่น ใบประดับคล้ายใบ ดอกบานเส้นผ่านศูนย์กลางขนาดใหญ่ (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)

ใบต่อก้าน
วันที่ 15 ธันวาคม 2559

Evolvulus alsinoides (L.) L.

Convolvulaceae

ไม้ล้มลุก ส่วนมากแผ่ราบ ใบรูปใบหอกหรือรูปแถบ ยาว 0.7–2.5 ซม. ไร้ก้าน ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามซอกใบ ส่วนมากมีดอกเดียว ก้านช่อยาว 2.5–3.5 ซม. กลีบเลี้ยงรูปใบหอก ยาว 3–4 มม. ติดทน มีขนยาวหนาแน่น ดอกรูปกงล้อ สีขาวหรือสีน้ำเงินอ่อน ดอกบานเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.7–1 ซม. รังไข่เกลี้ยง ผลกลมสีน้ำตาล สั้นกว่ากลีบเลี้ยง มีประมาณ 4 เมล็ด สีดำ ผิวเรียบ

เป็นวัชพืชในเขตร้อน ในไทยพบแทบทุกภาค ยกเว้นภาคตะวันออกเฉียงใต้ ขึ้นตามเขาหินปูน หรือที่แห้งแล้งในป่าเบญจพรรณ และป่าเต็งรัง ความสูงถึงประมาณ 900 เมตร มีความผันแปรสูง แยกเป็นหลาย varieties ในไทยมี var. decumbens (R.Br.) Ooststr. ใบเรียวแคบ ปลายแหลมยาว และ var. hirsutus (Lam.) Ooststr. ลำต้นทอดเลื้อยมีรากตามข้อ ใบเรียงตรงข้ามระนาบเดียว ส่วนมากพบตามชายหาดทางภาคใต้ ส่วน var. alsinoides ใบกว้างกว่า ปลายใบมนหรือเว้าตื้น และก้านช่อดอกส่วนมากสั้นกว่าใบ

ชื่อพ้อง  Evolvulus decumbens R.Br.

ชื่อสามัญ  Dwarf morning glory

ใบต่อก้าน: var. decumbens ลำต้นแผ่ราบกว้างตามที่โล่ง ใบรูปแถบ ปลายแหลมยาว กลีบเลี้ยงมีขนยาวหนาแน่น ดอกรูปกงล้อ ผลสั้นกว่ากลีบเลี้ยง (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา, ปรีชา การะเกตุ)



เอกสารอ้างอิง

Fang, R. and G. Staples. (1995). Convolvulaceae. In Flora of China Vol. 16: 275–276.

Staples, G. (2010). Convolvulaceae. In Flora of Thailand Vol. 10(3): 395–400.