สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

โปรงขาว

โปรงขาว  สกุล
วันที่ 30 มกราคม 2560

Ceriops Arn.

Rhizophoraceae

ไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็ก มีรากหายใจรูปหัวเข่าและรากค้ำยัน หูใบรูปใบหอก ร่วงเร็ว โคนด้านในมีต่อมจำนวนมาก ใบเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉากหนาแน่นช่วงปลายกิ่ง แผ่นใบหนา เส้นใบไม่ชัดเจน ช่อดอกแบบช่อกระจุกแน่น ออกสั้น ๆ ตามซอกใบ ใบประดับย่อย 2 ใบเชื่อมติดกันที่โคน กลีบเลี้ยงและกลีบดอกจำนวนอย่างละ 5–6 กลีบ กลีบเลี้ยงแฉกลึก หนา ติดทน กลีบดอกเชื่อมติดกันที่โคน หุ้มเกสรเพศผู้ ขอบกลีบมีขนรูปตะขอ จานฐานดอกจักเป็นพูตื้น ๆ เกสรเพศผู้ 10–12 อัน อับเรณูติดด้านหลัง รังไข่กึ่งใต้วงกลีบ มี 3 ช่อง แต่ละช่องมีออวุล 2 เม็ด ก้านเกสรเพศเมียสั้น ยอดเกสรเรียบหรือจักตื้น ๆ ผลสดส่วนมากมีเมล็ดเดียว ต้นอ่อนใต้ใบเลี้ยง (hypocotyl) รูปกระบอง มีริ้วหรือเป็นสัน

สกุล Ceriops มี 5 ชนิด เป็นไม้ในป่าโกงกาง พบที่แอฟริกา เอเชีย และออสเตรเลีย ในไทยมี 3 ชนิด ชื่อสกุล มาจากภาษากรีก ‘ceras-opsis’ เขา หมายถึงส่วนที่ี่งอกของต้นอ่อนใต้ใบเลี้ยงคล้ายเขา ลักษณะที่ใช้จำแนกชนิดคือ จำนวนแถวและต่อมที่โคนหูใบด้านใน รยางค์ที่ปลายกลีบดอก จำนวนดอก และต้นอ่อนใต้ใบเลี้ยง


โปรงขาว
วันที่ 30 มกราคม 2560

Ceriops decandra (Griff.) Ding Hou

Rhizophoraceae

ไม้พุ่มหรือไม้ต้น สูง 2–10 ม. เปลือกสีเทาลอกเป็นแผ่น หูใบยาว 1.2–2.5 ซม. โคนด้านในมี 50–70 ต่อม เรียง 7–8 ชั้น ใบรูปไข่หรือรูปไข่กลับ ยาว 4–9 ซม. ก้านใบยาว 1.2–2.5 ซม. ช่อดอกมี 4–12 ดอก ใบประดับย่อยแยก 2 แฉก ยาว 1–2 มม. มีต่อมด้านใน 1–3 ต่อม กลีบเลี้ยงรูปไข่ ยาวประมาณ 4 มม. ดอกสีขาวเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล กลีบรูปสามเหลี่ยมแคบ ยาวเท่า ๆ กลีบเลี้ยง ขอบมีขนครุย รยางค์จักเป็นพู่ ปลายอับเรณูมีรยางค์ 1 อัน ก้านเกสรเพศเมียยาว 2.5–3 มม. ผลรูปไข่ ยาวประมาณ 8 มม. ต้นอ่อนใต้ใบเลี้ยงยาว 8–13 ซม. โค้งงอ มีสันตามยาว ชี้ขึ้นหรือลงเล็กน้อย ปลายแหลมมน โคนสีน้ำตาล

พบที่แอฟริกา อินเดีย ศรีลังกา บังกลาเทศ พม่า คาบสมุทรมลายู ในไทยพบทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้ ส่วนมากพบทางฝั่งทะเลอันดามัน เปลือกใช้ย้อมผ้าบาติก สารสกัดจากใบมีคุณสมบัติลดน้ำตาลในเลือดของหนูทดลอง

ชื่อพ้อง  Bruguiera decandra Griff., Ceriops roxburghiana Arn.

ชื่ออื่น   กะปูโลง, โปรง (เพชรบุรี); โปรงขาว (สมุทรสาคร); แสมมาเนาะ (สตูล); แหม mae (ภูเก็ต)

โปรงขาว: หูใบยาว ช่อดอกคล้ายแบบช่อกระจุกสั้น ๆ ตามซอกใบ กลีบเลี้ยงติดทน (ภาพ: นันท์นภัส ภัทรหิรัญไตรสิน)



เอกสารอ้างอิง

Hou, D. (1970). Rhizophoraceae. In Flora of Thailand Vol. 2(1): 10–12.

Hughes, R.H. and S. Sukardjo. (1992). Ceriops decandra (Griff.) Ding Hou. In Plant Resources of South-East Asia. No. 3: Dye and tannin-producing plants. Prosea Foundation, Bogor, Indonesia. Pp. 65–67.

Sheue, C.R., H.Y. Liu, C.C. Tsai, S.M.A. Rashid, J.W.H. Yong, and Y.P. Yang. (2009). On the morphology and molecular basis of segregation of two species Ceriops zippeliana Blume and C. decandra (Griff.) Ding Hou (Rhizophoraceae) from southeastern Asia. Blumea 54: 220–227.