สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

แสลงใจ

แสลงใจ
วันที่ 2 ตุลาคม 2560

Strychnos nux-vomica L.

Loganiaceae

ไม้ต้น สูงได้ถึง 25 ม. กิ่งบางครั้งมีหนาม ใบเรียงตรงข้าม รูปรีหรือรูปไข่กว้าง ยาว 4–10.5 ซม. ปลายแหลมสั้น ๆ หรือมีติ่งแหลม เส้นโคนใบข้างละ 1–2 เส้น ก้านใบยาว 0.5–1 ซม. ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนงสั้น ๆ ออกที่ปลายกิ่งหรือปลายกิ่งสั้น ๆ ด้านข้าง มีขนสั้นนุ่ม ก้านช่อยาวได้ถึง 3 ซม. ก้านดอกยาว 1–2 มม. กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปไข่ ยาว 0.5–1.5 มม. ด้านนอกมีขนสั้นนุ่ม ดอกรูปดอกเข็ม สีเขียวอมเหลือง ยาว 0.8–1.3 ซม. หลอดกลีบดอกยาวประมาณ 3 เท่าของกลีบดอก ด้านนอกมีปุ่มละเอียด โคนด้านในมีขนคล้ายขนแกะ เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดบนปากหลอดระหว่างกลีบดอก ไร้ก้าน อับเรณูยาวประมาณ 1.5 มม. รังไข่มี 2 ช่อง ออวุลจำนวนมาก พลาเซนตารอบแกนร่วม ก้านเกสรเพศเมียยาวได้ถึง 1.2 ซม. ยอดเกสรจักตื้น 2 พู ผลเปลือกแข็งมีหลายเมล็ด เส้นผ่านศูนย์กลาง 2.5–4.5 ซม. เมล็ดหนา เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2 ซม. มีขนคล้ายไหม

พบที่อินเดีย ศรีลังกา ภูมิภาคอินโดจีน และคาบสมุทรมลายู ในไทยพบทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออก และภาคตะวันตกเฉียงใต้ ขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และป่าดิบแล้ง ความสูงถึงประมาณ 1000 เมตร คล้ายกับ ตูมกาขาว S. nux-blanda A. W. Hill ที่มีกลีบเลี้ยงเรียวแคบและยาวกว่า ด้านนอกมีขนประปราย และผลเส้นผ่านศูนย์กลาง 5–8 ซม.

สกุล Strychnos L. มีประมาณ 190 ชนิด พบในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อน ในไทยมี 15 ชนิด หลายชนิดมีสรรพคุณด้านสมุนไพร และเป็นพิษ ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “strychnon” กลิ่นฉุน ขม ตามลักษณะของผล

ชื่อสามัญ  Nux vomica, Poison nut, Quaker buttons, Snake wood, Strychnine tree

ชื่ออื่น   กระจี้, กะกลิ้ง, โกฐกะกลิ้ง, ตูมกาแดง, แสลงใจ (ภาคกลาง); แสงเบือ (อุบลราชธานี); แสลงทม, แสลงเบื่อ (นครราชสีมา); โฮงบ้วยจี๊ (จีน)

แสลงใจ: ใบเรียงตรงข้าม เส้นโคนใบข้างละ 1–2 เส้น ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนงสั้น ๆ ออกที่ปลายกิ่ง ดอกรูปดอกเข็ม สีเขียวอมเหลือง กลีบเลี้ยงด้านนอกมีขนสั้นนุ่ม หลอดกลีบดอกยาว ผลเปลือกแข็ง (ภาพ: ปรีชา การะเกตุ)



เอกสารอ้างอิง

Griffin, O. and J. Parnell. (1997). Loganiaceae. In Flora of Thailand Vol. 6(3): 208–220.

Li, B. and A.J.M. Leeuwenberg. (1996). Loganiaceae. In Flora of China Vol. 15: 324–325.