ไม้เถาล้มลุก ยาวได้ถึง 5 ม. แยกเพศร่วมต้น มีขนหนาแน่นตามลำต้น แผ่นใบด้านล่าง ฐานดอก และผล มีรากตามข้อ มือจับแยก 2 แขนงใกล้โคน ใบประดับนอก (probract) รูปใบหอก ยาว 1–2.5 ซม. ใบรูปไข่กว้างหรือเป็นเหลี่ยม เส้นผ่านศูนย์กลาง 2–11 ซม. โคนรูปหัวใจ ขอบเรียบหรือจักฟันเลื่อย เส้นแขนงใบรูปฝ่ามือ 5 เส้น ก้านใบยาว 1–5 ซม. ช่อดอกเพศผู้ออกเดี่ยว ๆ หรือเป็นช่อกระจะ ใบประดับยาว 1–2 ซม. จักเป็นพู ก้านดอกยาวได้ถึง 12 ซม. หรือยาว 1–2 ซม. ในดอกที่ออกเป็นช่อ ฐานดอกเรียว ยาว 1.5–3 ซม. กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปสามเหลี่ยมแคบ ยาว 4–8 มม. ดอกสีขาว มี 5 กลีบ รูปไข่กลับ ยาวประมาณ 2 ซม. ขอบจักชายครุย ปากหลอดกลีบสีเหลือง เกสรเพศผู้ 3 อัน ติดใต้ปากหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูแยกกัน ยาวประมาณ 2 มม. อับเรณูสีเหลือง จานฐานดอกจัก 3 พู รูปแถบ ดอกเพศเมียออกเดี่ยว ๆ ก้านดอกยาว 1–3 ซม. ฐานดอกสั้น รังไข่มีขนยาว ก้านเกสรเพศเมียยาว 0.7–1 ซม. ยอดเกสรมี 3 พู ผลกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 2–4 ซม. สุกสีส้ม ก้านยาว 1–5 ซม. เมล็ดจำนวนมาก รูปขอบขนาน ยาว 6–9 มม.

พบที่อินเดีย ศรีลังกา จีนตอนใต้ พม่า ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย ในไทยพบทั่วทุกภาค ขึ้นตามที่โล่งข้างถนน ความสูงถึงประมาณ 1000 เมตร ผลมีพิษ

สกุล Gymnopetalum Arn. มี 4 ชนิด พบเฉพาะในเอเชีย ในไทยมี 2 ชนิด อีกชนิดคือ G. chinense (Lour.) Merr. แผ่นใบเกลี้ยง ผลรูปกระสวย มีสัน ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “gymnos” เปลือย และ “petalon” กลีบดอก

ชื่อพ้อง  Gymnopetalum integrifolium (Roxb.) Kurz, G. monoicum Gagnep., Trichosanthes scabra Lour.

ชื่ออื่น   ขี้กาขาว, ขี้กาแดง (กรุงเทพฯ); แตงโมป่า (กาญจนบุรี); มะกาดิน (เชียงใหม่)