ไม้เถา มีขนสากหรือขนยาวตามลำต้น แผ่นใบ และก้านใบ ใบรูปไข่กว้างคล้ายรูปสามเหลี่ยม หรือเกือบกลม เรียบหรือจักตื้น ๆ 3–5 พู กว้าง 2–10 ซม. โคนรูปหัวใจ ขอบจักฟันเลื่อยห่าง ๆ ดอกเพศผู้มี 2–20 ดอก บางครั้งมีดอกเพศเมียปนในช่อดอกเพศผู้ ก้านดอกยาว 2–7 มม. ฐานดอกยาว 1.5–4 มม. มีขน กลีบเลี้ยงยาว 1–1.5 มม. ดอกสีขาว กลีบรูปไข่ ยาว 1.5–4 มม. อับเรณูยาว 1–2 มม. ดอกเพศเมียคล้ายดอกเพศผู้ มี 1–8 ดอก ก้านดอกยาว 1–4 มม. รังไข่มีขนประปราย เกสรเพศเมียเกลี้ยง ผลกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 0.5–1.5 ซม. ก้านผลยาว 2–5 มม. มี 10–20 เมล็ด รูปไข่กลับ ยาว 3–4 มม. ผิวมีรอยบุ๋ม และตุ่มกระจาย

พบที่แอฟริกา เอเชีย และออสเตรเลีย ในไทยพบทุกภาค โดยเฉพาะตามที่โล่ง ความสูงถึงประมาณ 1300 เมตร

ชื่อพ้อง  Cucumis maderaspatanus L.

ชื่ออื่น   แตงนก (กาญจนบุรี); แตงผีปลูก (ชัยนาท); แตงหนู (ภาคเหนือ, ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ); แตงหนูขน (ประจวบคีรีขันธ์)

ไม้เถาล้มลุก แยกเพศร่วมต้น มือจับไม่แยกแขนง ใบเรียงเวียน เรียบหรือจักเป็นพู ดอกเพศผู้ออกเป็นกระจุกตามข้อ ไม่มีใบประดับ ฐานดอกรูประฆัง กลีบเลี้ยงและกลีบดอกจำนวนอย่างละ 5 กลีบ เกสรเพศผู้ 3 อัน ติดเหนือกลางหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูสั้น จานฐานดอกแบนกลม ดอกเพศเมียออกเป็นกระจุก 1–6 ดอก คล้ายดอกเพศผู้ ไร้ก้านเกสรเพศเมีย ยอดเกสรแยกเป็น 3 พู หนา ปลายแยก 2 แฉก จานฐานดอกเป็นวง ผลสดมีหลายเมล็ด เปลือกบาง เมล็ดแบน

สกุล Mukia มีประมาณ 9 ชนิด พบในแอฟริกา เอเชีย และออสเตรเลีย ในไทยมี 3 ชนิด หลายชนิดบางครั้งถูกจัดให้อยู่ภายใต้สกุล Cucumis ชื่อสกุลมาจากภาษามาลายาลัมในอินเดีย “mucca-piri” หมายถึง มือจับม้วนงอ

ไม้เถา มีขนสากตามลำต้น แผ่นใบ ก้านใบ และฐานดอก ใบรูปไข่กว้าง คล้ายรูปสามเหลี่ยมหรือเกือบกลม เรียบหรือจักตื้น ๆ 3–5 พู กว้าง 2–10 ซม. โคนรูปหัวใจ ขอบจักฟันเลื่อยห่าง ๆ ดอกเพศผู้มี 3–6 ดอก ก้านดอกยาว 1–4 มม. ฐานดอกยาว 1.5–3 มม. กลีบเลี้ยงยาว 1–1.5 มม. ดอกสีเหลือง กลีบรูปไข่ ยาว 1.5–2.5 มม. อับเรณูยาว 1.5–2 มม. ดอกเพศเมียคล้ายดอกเพศผู้ มี 1–4 ดอก ก้านดอกยาวประมาณ 1 มม. รังไข่กลม เกลี้ยงหรือมีขน ผลรูปรี ยาว 1–1.5 ซม. ก้านยาว 1–2 มม. มี 8–18 เมล็ด รูปไข่กลับ ยาวประมาณ 5 มม. ขอบมีสัน ผิวมีตุ่ม

พบที่อินเดีย พม่า จีนตอนใต้ ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย ฟิลิปปินส์ ในไทยพบแทบทุกภาค ยกเว้นภาคใต้ ขึ้นตามชายป่า ความสูงถึงประมาณ 1500 เมตร

ชื่อพ้อง  Karivia javanica Miq.

ไม้เถา มีขนแข็งยาว 1–5 มม. ตามลำต้น ก้านใบ และแผ่นใบ ใบรูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน บางครั้งคล้ายรูปเงี่ยงใบหอก ยาว 5–12 ซม. ขอบเรียบหรือจักซี่ฟันห่าง ๆ ก้านยาว 3–7 ซม. ดอกเพศผู้มี 5–10 ดอก บางครั้งมีดอกเพศเมียด้วย ก้านดอกยาว 2–6 มม. ฐานดอกยาว 2–2.5 มม. กลีบเลี้ยงยาวประมาณ 1 มม. มีขนแข็ง ดอกสีเหลือง กลีบแยกเกือบจรดโคน รูปรี ยาว 2–3 มม. อับเรณูยาวประมาณ 1 มม. ดอกเพศเมียมี 1–5 ดอก หรือมีดอกเพศผู้ปน ก้านดอกยาวประมาณ 1 มม. รังไข่มีขน ปลายเกสรเพศเมียมีขน ผลเส้นผ่านศูนย์กลาง 5–8 มม. มีขนกระจาย ก้านยาว 1–2 มม. มีประมาณ 5 เมล็ด รูปไข่กลับ ยาว 5–6 มม. ผิวเป็นสัน มีรอยบุ๋มกระจาย

พบที่พม่า ในไทยพบแทบทุกภาค ยกเว้นภาคทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ และภาคใต้ ขึ้นตามป่าเบญจพรรณ และป่าดิบเขา ความสูงถึงประมาณ 2000 เมตร

ชื่อพ้อง  Mukia maderaspatana (L.) M.Roem. var. gracilis Kurz