สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

เข็มปานามา

เข็มปานามา
วันที่ 17 สิงหาคม 2559

Rondeletia odorata Jacq.

Rubiaceae

ไม้พุ่ม สูง 2–3 ม. มีขนตามกิ่ง หูใบ แผ่นใบด้านล่าง ก้านใบ ช่อดอก กลีบเลี้ยง รังไข่ และผล หูใบรูปสามเหลี่ยม ยาว 4–5 มม. ติดทน ใบเรียงตรงข้าม รูปรีหรือรูปไข่ ยาว 2–10 ซม. โคนกลมหรือเว้าตื้น แผ่นใบสาก ก้านสั้น ช่อดอกแบบช่อกระจุกออกที่ปลายกิ่ง ก้านช่อยาว 0.7–1.5 ซม. ใบประดับรูปสามเหลี่ยม ยาว 0.2–1.5 ซม. ก้านดอกยาว 1.5–5 มม. ใบประดับย่อยรูปแถบ ยาว 3–4 มม. กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปแถบ ยาว 4–5 มม. ดอกสีส้มอมแดง หลอดกลีบดอกยาว 1–2 ซม. ปากหลอดกลีบหนาเป็นวง มี 5 กลีบ รูปรียาว 4–5 มม. เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดใต้ปากหลอดกลีบดอก ก้านชูอับเรณูสั้น ก้านเกสรเพศเมียมี 2 แบบ แบบสั้นและแบบยาว ผลแห้งแตกเป็น 2 ซีก กลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 3–4 มม. เมล็ดจำนวนมาก ขนาดเล็ก

มีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลางที่เม็กซิโก ปานามา ประเทศในแถบทะเลแคริบเบียน และทางตอนเหนือของอเมริกาใต้ เป็นไม้ประดับ คำระบุชนิดแปลว่ามีกลิ่นหอม เข้าใจว่ามาจากรากที่มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ แต่ดอกไม่มีกลิ่นหอม ต้นที่ปลูกเป็นไม้ประดับมักไม่ติดผล ในตลาดต้นไม้เรียกว่าเข็มมาดากัสการ์ ทำให้เข้าใจผิดเรื่องถิ่นกำเนิด ชื่อเข็มปานามาตั้งตามชื่อสามัญ Panama rose

สกุล Rondeletia L. มีประมาณ 160 ชนิด พบเฉพาะในอเมริกาเขตร้อนหลายชนิดเป็นไม้ประดับ ชื่อสกุลตั้งตามนักพฤกษศาสตร์ชาวฝรั่งเศส Gulaume Rondelet (1507–1566)

ชื่อพ้อง  Rondeletia coccinea Moc. & Sessé ex DC., R. speciosa Lodd.

ชื่ออื่น   เข็มปานามา, เข็มมาดากัสการ์ (ทั่วไป)

เข็มปานามา: ใบเรียงตรงข้าม ช่อดอกแบบช่อกระจุกออกที่ปลายกิ่ง กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปแถบ ปากหลอดกลีบดอกหนาเป็นวง เกสรเพศผู้ติดใต้ปากหลอดกลีบดอก (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)



เอกสารอ้างอิง

Chen, T. and C.M. Taylor. (2011). Rubiaceae (Rondeletia). In Flora of China Vol. 19: 303–304.

Puff, C. and V. Chamchumroon. (2003). Non-indigenous Rubiaceae grown in Thailand. Thai Forest Bulletin (Botany) 31: 87.