สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

อัญชัน

อัญชัน
วันที่ 15 พฤศจิกายน 2559

Ipomoea pileata Roxb.

Convolvulaceae

ดูที่ เถาสองสลึง

อัญชัน  สกุล
วันที่ 23 พฤษภาคม 2561

Clitoria

Fabaceae

ไม้ล้มลุกหรือไม้เถา ใบประกอบมี 3–7 ใบย่อย หูใบและหูใบย่อยติดทน ช่อดอกออกตามซอกใบ มี 1–3 ดอก ใบประดับ 1 คู่ คล้ายหูใบ ใบประดับย่อยคล้ายใบประดับ ขนาดใหญ่กว่าเล็กน้อย กลีบเลี้ยงบาง รูปหลอด ปลายแยกเป็น 5 กลีบ รูปใบหอก ยาวเท่า ๆ หรือสั้นกว่าหลอดกลีบเลี้ยง กลีบดอกรูปถั่ว ยาวกว่ากลีบเลี้ยง กลีบกลางมีก้านกลีบสั้น ๆ กลีบคู่ข้างและกลีบปีกสั้นกว่า เกสรเพศผู้ 10 อัน เชื่อมติดกัน 9 อัน รังไข่มีก้าน โคนมีจานฐานดอกเป็นแผ่นบาง ๆ ออวุลจำนวนมาก ก้านเกสรเพศเมียแบนข้าง โค้งงอ ด้านในมีขนเครา ฝักแห้งแตก มีก้าน ไม่มีผนังกั้น เมล็ดแบน มีขั้วเมล็ด

สกุล Clitoria อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Papilionoideae เผ่า Phaseoleae มีประมาณ 60 ชนิด พบในอเมริกา แอฟริกา มาดากัสการ์ เอเชีย และออสเตรเลีย ในไทยมี 4 ชนิด เป็นไม้ประดับหรือเป็นวัชพืช 1 ชนิด คือ อัญชัน C. ternatea L. ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “kleitoris” หรือ “kletoridos” คลิตอริส ตามลักษณะกลีบดอก


อัญชัน
วันที่ 30 พฤศจิกายน 2560

Clitoria ternatea L.

Fabaceae

ไม้เถาล้มลุก มีขนสั้นนุ่มหนาแน่น ใบย่อยมี 5–7 ใบ ก้านใบยาว 1.5–3 ซม. หูใบรูปเส้นด้าย ยาว 2–5 มม. หูใบย่อยคล้ายติ่งแหลม แผ่นใบรูปรูปรีหรือรูปไข่ ยาว 2.5–6.5 ซม. ปลายมน เว้าตื้น มีติ่งแหลม โคนมน แผ่นใบบาง มีขนสั้นนุ่มด้านล่างหรือเกลี้ยง เส้นแขนงใบข้างละ 4–5 เส้น ก้านใบย่อยยาว 1–2 มม. ช่อดอกมีดอกเดียว ใบประดับบาง กลีบเลี้ยงยาว 1.5–2 ซม. เชื่อมติดกันน้อยกว่ากึ่งหนึ่ง กลีบดอกสีม่วง ชมพู หรือขาว ยาวได้ถึง 5.5 ซม. กลีบกลางรูปไข่กลับ ยาวประมาณ 3 ซม. กลางกลีบมักมีปื้นขาว กลีบคู่ข้างรูปรี กลีบปีกรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ รังไข่มีขน ฝักรูปใบหอกหรือรูปแถบ ยาว 5–13 ซม. แบน ปลายมีจะงอยยาว มี 6–10 เมล็ด สีดำ รูปรี ยาวประมาณ 6 มม.

ถิ่นกำเนิดไม่ทราบแน่ชัด พบเป็นวัชพืชหรือปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไปในเขตร้อน บางครั้งพบดอกซ้อน ดอกกินสดหรือชุบแป้งทอด นำไปคั้นให้สีใช้ผสมอาหาร น้ำดื่มแก้กระหาย หรือฟอกผมให้เงางาม ราก ใบ และดอกมีสรรพคุณด้านสมุนไพรหลายอย่าง โดยเฉพาะโรคเกี่ยวกับระบบปราสาท และมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ

ชื่อสามัญ  Butterfly pea, Blue Pigeon-wings

ชื่ออื่น   แดงชัน (เชียงใหม่); เอื้องชัน (ภาคเหนือ)

อัญชัน: ใบประกอบมี 5–7 ใบย่อย มีทั้งดอกสีขาวและสีน้ำเงินอมม่วง (ภาพ: ราชันย์ ภู่มา)



เอกสารอ้างอิง

Kamkaen N1, Wilkinson JM. (2009). The antioxidant activity of Clitoria ternatea flower petal extracts and eye gel. Phytother Res. 23(11): 1624–5. doi: 10.1002/ptr.2832.

Sa, R. and M.G. Gilbert. (2010). Fabaceae (Clitoria). In Flora of China Vol. 10: 200–201.