หญ้าฤดูเดียวหรือหลายฤดู ลิ้นกาบบาง ช่อดอกแบบช่อแยกแขนงออกที่ปลายกิ่ง ช่อดอกย่อยโป่งด้านเดียว กาบช่อดอกย่อยสั้นกว่าช่อดอกย่อย ขนาดไม่เท่ากัน บางคล้ายเยื่อ เส้นกาบ 3–5 เส้น กาบล่างขนาดเล็กกว่ากาบบน กาบบนรูปเรือ ดอกล่างเป็นหมัน กาบล่างส่วนมากขนาดเท่ากับช่อดอกย่อย ดอกบนสมบูรณ์เพศ กาบบนขนาดเล็กหรือไม่มี กาบล่างโป่งด้านเดียว รูปเกือบกลม หนาหรือแข็งเปราะ เรียบหรือมีจุดเล็ก ๆ เกล็ดประดับ 3 อัน รูปกรวย เกสรเพศผู้ 3 อัน

สกุล Cyrtococcum แยกออกมาจากสกุล Panicum จากลักษณะกาบล่างของดอกบนโป่งด้านเดียว มี 11 ชนิด พบในเขตร้อน ในไทยมี 3 ชนิด ชื่อสกุลมาจากภาษากรีก “kyrtos” โค้ง และ “kokkos” ผลสด ตามลักษณะผลที่มีกาบโป่งด้านเดียว

หญ้าฤดูเดียว สูง 10–60 ซม. ใบรูปใบหอกหรือรูปแถบ ยาว 4.5–10 ซม. เกลี้ยงหรือมีขน โคนสอบเรียว กาบใบสั้นกว่าปล้อง ขอบมีขน คอใบมีขน ช่อดอกยาว 10–40 ซม. แกนช่อเป็นเหลี่ยม มีขน ช่อดอกย่อยออกเป็นคู่ รูปไข่กลับ ยาว 1.3–2 มม. ก้านช่อยาวกว่าช่อดอกย่อย ยาวประมาณ 3.8 มม. กาบรูปไข่กลับ กาบล่างปลายมน มีขนตามเส้นกาบ กาบบนปลายแหลม สั้นกว่าช่อดอกย่อยเล็กน้อย มีขนต่อม เส้นกาบ 3 เส้น ดอกล่างกาบรูปรี ดอกบนกาบหนา แข็ง ปลายมน

พบที่อินเดีย ศรีลังกา จีน พม่า ลาว เวียดนาม คาบสมุทรมลายู และออสเตรเลีย ในไทยพบทั่วทุกภาค ขึ้นตามชายป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง ป่าดิบชื้น และป่าดิบเขา ความสูงถึงประมาณ 2000 เมตร แยกเป็น var. latifolium (Honda) Ohwi หรือ หญ้าง๊าด ใบและช่อดอกมีขนาดใหญ่กว่า

ชื่อพ้อง  Panicum patens L.

หญ้าฤดูเดียว สูง 20–50 ซม. ใบรูปแถบ ยาว 5–18 ซม. โคนมน ขอบจักซี่ฟัน กาบใบยาวกว่าหรือยาวเท่า ๆ ปล้อง ช่อดอกยาว 5–8.7 ซม. ก้านช่อยาว 4.5–6 ซม. แกนกลางช่อ แบน เป็นเหลี่ยม ช่อดอกย่อยสีน้ำตาลแดง ออกเดี่ยว ๆ เรียงเวียน ก้านช่อสั้นกว่าช่อดอกย่อย ช่อรูปไข่กลับ ยาวประมาณ 2.3 มม. ก้านยาว 0.5–1 มม. กาบล่างรูปไข่ ยาวประมาณ 1.4 มม. สันกลางมีขน กาบบนรูปรี ยาวประมาณ 1.7 มม. ดอกล่างลดรูป กาบล่างรูปขอบขนาน ไม่มีกาบบน ดอกบนกาบหนา ไม่มีเส้นกาบ กาบล่างรูปรี กาบบนรูปใบหอก

พบที่อินเดีย ภูฏาน ศรีลังกา จีน เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ออสเตรเลีย และหมู่เกาะแปซิฟิก ในไทยพบทุกภาค ขึ้นตามชายป่า ความสูงถึงประมาณ 2300 เมตร

ชื่อพ้อง  Panicum oxyphyllum Hochst. ex Steud.