สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ)
(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)


หมวดตัวอักษร 


Index to botanical names


ค้นหาคำศัพท์
ค้นหาคำศัพท์   

สมอทะเล

สมอทะเล
วันที่ 31 กรกฎาคม 2560

Shirakiopsis indica (Willd.) Esser

Euphorbiaceae

ไม้ต้น สูงได้ถึง 30 ม. แยกเพศร่วมต้น โคนต้นมีหนาม น้ำยางขาวหรือใส ใบเรียงเวียน รูปรีถึงรูปใบหอก ยาว 7–14 ซม. ปลายแหลมยาว โคนมน ขอบจักฟันเลื่อย ขอบใบด้านล่างมีต่อม 4–10 ต่อม ต่อมที่โคนใบติดบนเส้นกลางใบ ก้านใบยาว 1–1.5 ซม. มักมีสีแดง ช่อดอกแบบช่อกระจุกคล้ายช่อเชิงลด ยาว 3–8 ซม. ใบประดับขนาดเล็ก โคนมีต่อม 1 คู่ กลีบเลี้ยง 3 กลีบ ไม่มีกลีบดอกและจานฐานดอก ดอกเพศผู้ออกเป็นกระจุก 3–7 ดอก ก้านดอกยาว 1–2 มม. กลีบเลี้ยงยาว 0.6–0.8 มม. ขอบมีขนครุย เกสรเพศผู้ 3 อัน ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ 0.5 มม. ไม่มีเกสรเพศเมียที่เป็นหมัน ดอกเพศเมียส่วนมากมีดอกเดียวที่โคนช่อ ก้านดอกยาวประมาณ 5 มม. กลีบเลี้ยงยาวประมาณ 1.5 มม. รังไข่มี 3 ช่อง แต่ละช่องมีออวุลเม็ดเดียว ก้านเกสรเพศเมียแยก 3 แฉก ยาวประมาณ 1.5 มม. ยอดเกสรยาว 4–6 มม. ติดทน ผลแห้งแข็ง แตกยาก เส้นผ่านศูนย์กลาง 2–3.2 ซม. สุกสีดำ เมล็ดรูปรี ยาว 1–1.3 ซม.

พบที่ศรีลังกา อินเดีย พม่า เวียดนาม ภูมิภาคมาเลเซีย และหมู่เกาะแปซิฟิก ในไทยพบทางภาคใต้ ตามชายฝั่งทะเล หรือป่าโกงกาง ผลและใบให้สีย้อมสีดำ ผลสดมีพิษใช้เบื่อปลา น้ำยางมีพิษอาจทำให้ตาบอดได้

สกุล Shirakiopsis Esser อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Euphorbioideae มี 6 ชนิด พบในแอฟริกา เอเชีย และหมู่เกาะแปซิฟิก ในไทยมีชนิดเดียว ชื่อสกุลหมายถึงสกุลที่คล้ายกับสกุล Shirakia ซึ่งเป็นชื่อสถานที่ในญี่ปุ่น

ชื่อพ้อง  Sapium indicum Willd.

ชื่ออื่น   กระหุด, สมอทะเล (ภาคกลาง); กือเราะ, กุระ, กุลา, คือรัก (มาเลย์-ภาคใต้)

สมอทะเล: ขอบใบจักฟันเลื่อย ก้านใบสีแดง ช่อดอกแบบช่อกระจุกคล้ายช่อเชิงลด ผลแห้งแข็ง แตกยาก (ภาพ: มานพ ผู้พัฒน์, ราชันย์ ภู่มา)



เอกสารอ้างอิง

Esser, H.-J. and P.C. van Welzen. (2007). Euphorbiaceae (Shirakiopsis). In Flora of Thailand Vol. 8(2): 554–556.

Li, B. and H.-J. Esser. (2001). Euphorbiaceae (Shirakiopsis). In Flora of China Vol. 11: 385–286.