ไม้ล้มลุก มีหัวใต้ดิน โคนต้นมีเส้นใยใบเก่า ใบเรียง 2 แถว ในระนาบเดียว รูปดาบ ช่วงออกดอกยาว 10–25 ซม. ขยายได้กว่า 35 ซม. ในช่วงติดผล แผ่นใบมีนวล เส้นแขนงใบหลักมี 2–3 เส้น โคนขยายเป็นกาบ ลำต้นที่มีช่อดอกยาว 2–8 ซม. ดอกออกเป็นช่อคล้ายพัด แยกแขนง หรือออกเดี่ยว ๆ มีกาบหุ้ม 3 กาบ รูปใบหอก ยาว 2–5 ซม. มี 2–4 ดอกในแต่ละช่อ ดอกสีม่วง ดอกบานเส้นผ่านศูนย์กลาง 2–5 ซม. หลอดกลีบดอกเรียวยาว ยาว 3–5 ซม. มี 6 กลีบ เรียง 2 วง วงกลีบนอกบานออก รูปไข่กลับ ยาว 2.5–3 ซม. โคนมีสันเป็นคลื่นสีส้ม วงกลีบในตรง รูปใบหอกกลับ ยาว 2–3 ซม. เกสรเพศผู้มี 3 อัน ยาว 1.3–1.5 ซม. อับเรณูสีเหลืองหันออก รังไข่ใต้วงกลีบ มี 3 ช่อง พลาเซนตารอบแกนร่วม ก้านเกสรเพศเมียที่แยกแขนงคล้ายแผ่นกลีบ ยาวได้ถึง 2 ซม. ปลายจัก 2 พู ผลแห้งแตก รูปไข่ ยาว 1.5–2.5 ซม. ปลายมีจะงอยสั้น ๆ เมล็ดจำนวนมาก สีดำน้ำตาล มีเยื่อหุ้ม

พบที่อินเดีย พม่า จีนตอนใต้ เวียดนาม และภาคเหนือของไทยที่แม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ เชียงราย ขึ้นตามป่าสนเขา ความสูง 500–1800 เมตร แยกเป็น var. acaulis Noltie ช่อดอกออกจากโคน ไม่มีลำต้น พบเฉพาะที่จีนตอนใต้

สกุล Iris L. มีประมาณ 280 ชนิด ส่วนมากพบในเขตอบอุ่น ในไทยมีชนิดเดียว ส่วนว่านหางช้าง I. domestica (L.) Goldblatt & Mabb. หรือชื่อเดิมคือ Belamcanda chinensis (L.) DC. เป็นไม้ประดับ และยังมีไอริส สกุล Trimezia ดอกสีเหลือง และสกุล Neomarica ดอกสีม่วง 2–3 ชนิด ชื่อสกุลเป็นภาษากรีกที่ใช้เรียกพืชในสกุลนี้

ชื่อสามัญ  Plateau Iris

ชื่ออื่น   ว่านแม่ยับ, หางช้าง (เชียงใหม่)