ไม้ต้น ใบประกอบเรียงเวียนหรือเรียงสลับระนาบเดียว แกนและก้านใบไม่มีต่อม ใบย่อยเรียงตรงข้าม ไม่มีหูใบย่อย ช่อดอกแบบช่อแยกแขนงหรือช่อกระจะ ก้านดอกมีใบประดับ 2 ใบ ที่โคนหรือเหนือโคนเล็กน้อย กลีบเลี้ยง 5 กลีบ พับงอกลับ ดอกสมมาตรด้านข้าง มี 5 กลีบ เกสรเพศผู้ 10 อัน ยาว 3 อัน หน้ากลีบดอก ก้านชูอับเรณูโค้งงอ เกสรเพศผู้ 7 อัน สั้นกว่า ก้านชูอับเรณูตรง หรือ 3 อันลดรูปขนาดเล็ก อับเรณูแตกหรือมีรูเปิดที่โคนหรือปลาย ผลรูปทรงกระบอก หรือแบน แห้งไม่แตก เมล็ดจำนวนมาก เรียง 1–2 แถว เมล็ดมีก้าน

สกุล Cassia อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Caesalpinioideae เผ่า Cassieae มีประมาณ 30 ชนิด ในไทยเป็นพืชพื้นเมือง 2–3 ชนิด อนึ่ง สกุลที่เคยอยู่ภายใต้สกุล Cassia ปัจจุบันได้แยกเป็นสกุลต่างหาก ได้แก่สกุล Senna กลีบดอกขนาดเท่า ๆ กัน เกสรเพศผู้ไม่โค้ง และสกุล Chamaecrista กลีบดอกขนาดไม่เท่ากัน แต่ไม่มีใบประดับย่อย และผลแห้งแตกขดเป็นวง ชื่อสกุลมาจากภาษากรีกโบราณ “kasia” หรือ “kassia” ที่ใช้เรียกพืชที่มีกลิ่นหอม

ไม้ต้น สูงได้ถึง 15 ม. หูใบขนาดเล็ก ร่วงเร็ว ใบประกอบยาว 30–40 ซม. มีใบย่อย 3–8 คู่ รูปไข่หรือแกมรูปขอบขนาน ยาว 7–13 ซม. ปลายแหลม โคนรูปลิ่ม ก้านใบย่อยยาว 0.5–1 ซม. ช่อดอกห้อยลง ยาว 20–60 ซม. ใบประดับยาวประมาณ 1 ซม. ร่วงเร็ว ก้านดอกยาว 3–5 มม. กลีบเลี้ยงรูปไข่แคบ ยาว 1–1.5 ซม. ดอกสีเหลือง กลีบรูปไข่กว้าง ยาว 2.5–3.5 ซม. มีก้านสั้น ๆ เกสรเพศผู้อันยาว 3 อัน ก้านชูอับเรณูยาว 3–4 ซม. โค้งงอ อับเรณูยาวประมาณ 5 มม. มีรูเปิดที่โคน อันสั้น 4 อัน ก้านชูอับเรณูยาว 0.6–1 ซม. ตรง ลดรูป 3 อัน รังไข่และก้านเกสรเพศเมียมีขนกำมะหยี่ ฝักรูปทรงกระบอก ห้อยลง ยาว 20–60 ซม. เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.5–2.5 ซม. เมล็ดรูปรี แบน สีน้ำตาลเป็นเงา ยาวประมาณ 1 ซม. มีผนังกั้นบาง ๆ

มีถิ่นกำเนิดที่อินเดีย ศรีลังกา และชวา เป็นไม้ประดับหรือขึ้นตามป่าเบญจพรรณ และป่าเต็งรัง เป็นดอกไม้ประจำชาติของไทยตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2544 และภาพดอกยังเป็นภาพสัญลักษณ์ประจำชาติไทย (Nation Identity) ตามมติคณะกรรมการเอกลักษณ์ของชาติ เมื่อวันที่ 27 ธันวาคม 2547 เปลือกใช้ย้อมสีให้สีแดง เนื้อในฝักและเมล็ดเป็นยาระบาย ส่วน คูนขาว Cassia x nealiae H. S. Irwin & Barneby เป็นลูกผสมระหว่าง C. javanica L. ที่มีก้านชูอับเรณูโป่งกลาง และ C. fistula L. ที่ดอกห้อยลง ซึ่งตั้งตามนักพฤกษศาสตร์ชาวฮาวาย Marie C. Neal ดอกมีทั้งสีขาว สีครีม สีเหลือง หรือสีส้มอมแดง

ชื่อสามัญ  Golden shower, Indian laburnum, Pudding-pipe tree

ชื่ออื่น   กุเพยะ (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี); คูน (ภาคกลาง, ภาคเหนือ); ชัยพฤกษ์, ราชพฤกษ์ (ภาคกลาง); ปือยู, ปูโย, เปอโซ, แมะหล่าหยู่ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน); ราชพริก (ภาคตะวันออกเฉียงใต้); ลมแล้ง (ภาคเหนือ); ลักเคยลักเกลือ (ภาคใต้)