ไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็ก ใบเรียงรอบข้อ 3–5 ใบ มักมีต่อมตามซอกใบ ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกเดี่ยว ๆ หรือมีหลายช่อเวียนรอบข้อ กลีบดอกและกลีบเลี้ยงจำนวนอย่างละ 5 กลีบ กลีบเลี้ยงไม่มีต่อมด้านใน กลีบดอกเรียงซ้อนทับด้านซ้ายในตาดอก ดอกบานรูปดอกเข็ม โคนกลีบช่วงใต้จุดติดอับเรณูส่วนมากมีขนสั้นนุ่ม เกสรเพศผู้ 5 อัน อยู่ภายในหลอดกลีบดอก อับเรณูไม่แนบติดยอดเกสรเพศเมีย ก้านชูอับเรณูสั้น จานฐานดอกเป็นวง มี 2 คาร์เพล เชื่อมติดกันที่โคนหรือแยกกัน แต่ละคาร์เพลมีออวุล 2 เม็ด ก้านเกสรเพศเมียรูปเส้นด้าย ยอดเกสรบานออก ผลผนังชั้นในแข็ง ติดกันเป็นคู่หรือแยกกัน บางครั้งเจริญผลเดียว ผนังผลชั้นกลางสด มีเมล็ดเดียว รูปไข่ แบน ไม่มีกระจุกขน

สกุล Rauvolfia อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Rauvolfioideae พบในอเมริกาเขตร้อน แอฟริกา และเอเชีย มีประมาณ 60 ชนิด ในไทยมี 5 ชนิด ทุกชนิดมีสาร rauwolfia alkaloid โดยเฉพาะสาร reserpine มีสรรพคุณแก้โรคความดันโลหิตสูง และระงับประสาท ชื่อสกุลตั้งตามนายแพทย์และนักสำรวจชาวเยอรมัน Leonhard Rauwolf (1535–1596)

ไม้พุ่มเตี้ย ใบรูปรี รูปขอบขนาน หรือแกมรูปไข่กลับ ยาว 4–25 ซม. เส้นแขนงใบข้างละ 7–16 เส้น ก้านใบยาว 0.5–2 ซม. ช่อดอกออกเดี่ยว ๆ ตามปลายกิ่ง ยาว 4–11 ซม. ก้านช่อยาว 3–8 ซม. ดอกหนาแน่น ก้านดอกยาว 2–6.5 มม. กลีบเลี้ยงรูปไข่หรือรูปใบหอก ยาว 2–4 มม. ดอกสีขาว แดง ชมพู หรือสีม่วง หลอดกลีบดอกยาว 1–2 ซม. มีขนรอบปากหลอด กลีบดอกรูปรี ยาว 2–5.5 มม. เกสรเพศผู้ติดเหนือโคนหลอดกลีบประมาณ 1 ซม. คาร์เพลเชื่อมติดกันที่โคน เกสรเพศเมียยาว 7–9.5 มม. รวมยอดเกสร ผลออกเป็นคู่ รูปไข่ ยาว 0.5–1 ซม.

พบที่ศรีลังกา อินเดีย เนปาล ภูฏาน พม่า จีน ภูมิภาคอินโดจีน และมาเลเซีย ขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง และป่าดิบชื้น ความสูงถึงประมาณ 800 เมตร

ชื่อพ้อง  Ophioxylon serpentinum L.

ชื่อสามัญ  Indian snakeroot, Sarpagandha

ชื่ออื่น   กอเหม่ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน); กะย่อม (ภาคใต้); เข็มแดง (ภาคเหนือ); คลาน, ตูมคลาน, มะโอ่งที (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี); ระย่อม (ภาคกลาง); สะมออู (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี)

ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 30 ซม. ใบรูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 3.5–13 ซม. เส้นแขนงใบข้างละ 6–12 เส้น ก้านใบยาว 3–6 มม. ช่อดอกหลายช่อเวียนรอบข้อตามปลายกิ่งหรือซอกใบ ยาว 2.2–2.5 ซม. ก้านช่อยาวประมาณ 1.2 ซม. ก้านดอกยาวประมาณ 1.2 ซม. กลีบเลี้ยงรูปไข่ ยาวประมาณ 1 มม. ดอกสีขาว หลอดกลีบดอกยาวประมาณ 2.5 มม. กลีบรูปรีเกือบกลม ยาวประมาณ 1 มม. เกสรเพศผู้ติดใกล้ปากหลอด คาร์เพลเชื่อมติดกันที่โคน เกสรเพศเมียยาวประมาณ 1.5 มม. รวมยอดเกสร ผลออกเป็นคู่ รูปรี ยาว 4–5 มม.

พบที่อินเดีย พม่า ในไทยพบทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ ขึ้นใต้ร่มเงาในป่าดิบแล้ง ความสูงประมาณ 100 เมตร

ชื่อพ้อง  Rauvolfia membranifolia Kerr

ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 5 ม. ใบรูปขอบขนาน รูปใบหอก หรือแกมรูปไข่กลับ ยาว 3–30 ซม. เส้นแขนงใบข้างละ 9–18 เส้น ก้านใบยาว 0.5–1 ซม. ช่อดอกหลายช่อเรียงเวียนรอบข้อตามปลายกิ่ง ยาวได้ถึง 12 ซม. ก้านช่อสั้นหรือยาวได้ถึง 10 ซม. ก้านดอกยาว 3.5–7.5 มม. กลีบเลี้ยงรูปไข่หรือรูปขอบขนาน ยาว 1.5–2.5 มม. ดอกสีขาวหรือสีแดง หลอดกลีบดอกยาว 1–1.8 ซม. มีขนรอบปากหลอด กลีบรูปรี ยาว 2–4 มม. เกสรเพศผู้ติดใกล้ปากหลอด คาร์เพลแยกกัน เกสรเพศเมียยาว 0.4–1 ซม. รวมยอดเกสร ผลออกเป็นคู่ รูปรี ยาว 0.8–1.4 ซม.

พบที่อินเดีย ศรีลังกา จีนตอนใต้ พม่า ภูมิภาคอินโดจีนและมาเลเซีย ฟิลิปปินส์ ขึ้นตามป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง และป่าดิบเขา ความสูงถึงประมาณ 1600 เมตร

ชื่อพ้อง  Rauvolfia ophiorrhizoides (Kurz) Kerr

ชื่อสามัญ  Common devil-pepper

ชื่ออื่น   ขะย่อมใหญ่ (เพชรบูรณ์); จี้ปุก (ภาคเหนือ); แฉก (นครศรีธรรมราช, ตรัง); ปอนุ (มูเซอ-เชียงราย); พุดน้อย (ลำปาง); ยาแก้ฮากขม (เงี้ยว-เชียงใหม่); ระย่อมใหญ่ (ภาคกลาง); สะลัก (เงี้ยว-เชียงใหม่)

ไม้ต้น สูงได้ถึง 10 ม. กิ่งมีช่องอากาศหนาแน่น ใบรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 4.5–20 ซม. แผ่นใบหนา เส้นแขนงใบข้างละ 24–30 เส้น เรียงจรดกันเป็นเส้นขอบใน ก้านใบยาว 0.7–2.8 ซม. ช่อดอกหลายช่อเรียงเวียนรอบข้อตามปลายกิ่ง ยาว 8–20 ซม. ก้านช่อยาว 11–15 ซม. ก้านดอกยาว 6–8 มม. กลีบเลี้ยงรูปไข่ ยาวประมาณ 1.5 มม. ดอกสีขาว หลอดกลีบดอกยาวประมาณ 4.5 มม. มีขนสั้นนุ่มรอบปากหลอด กลีบรูปไข่ ยาว 1.5–1.8 มม. เกสรเพศผู้ติดใกล้ปากหลอดกลีบ คาร์เพลเชื่อมติดกัน เกสรเพศเมียยาวประมาณ 2 มม. รวมยอดเกสร ผลออกเดี่ยว ๆ ภายในแยกเป็น 2 ช่อง เส้นผ่านศูนย์กลาง 1–2.5 ซม. สุกสีดำ

พบที่คาบสมุทรมลายู บอร์เนียว สุมาตรา ชวา ฟิลิปปินส์ ในไทยพบทางภาคใต้ ขึ้นริมลำธารในป่าดิบชื้น ความสูงถึงประมาณ 400 เมตร

ชื่ออื่น   ตีนเป็ดเล็ก (สุราษฎร์ธานี); ระย่อมตีนเป็ด (กรุงเทพฯ)

ไม้พุ่ม สูงได้ถึง 2 ม. ใบรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 12–30 ซม. เส้นแขนงใบข้างละ 12–25 เส้น ก้านใบยาว 1–3.5 ซม. ช่อดอกออกเดี่ยว ๆ ยาว 4–10 ซม. ก้านช่อหนา ยาว 1.5–4.5 ซม. ก้านดอกยาว 3–6.5 มม. กลีบเลี้ยงรูปไข่แกมรูปขอบขนาน ยาว 1.5–2.5 มม. ดอกสีขาว หลอดกลีบดอกมีปื้นแดงหรือม่วง ยาว 1–1.5 ซม. ด้านในมีขนสั้นนุ่มรอบปากหลอด กลีบรูปรี ยาว 2–4 มม. เกสรเพศผู้ติดใกล้ปากหลอด คาร์เพลแยกกัน เกสรเพศเมียยาว 6–7 มม. รวมยอดเกสร ผลออกเป็นคู่ รูปรี ยาว 0.7–1.1 ซม.

พบที่เวียดนาม และกัมพูชา ในไทยพบแทบทุกภาค ยกเว้นภาคใต้ ขึ้นตามป่าเบญจพรรณ และป่าดิบแล้ง ความสูงถึงประมาณ 800 เมตร

ชื่ออื่น   ขะย่อมตีนหมา (ภาคเหนือ); ,b>ขะย่อมหลวง (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ); นางแย้ม (นครราชสีมา); ระย่อม (ตราด); ระย่อมหลวง (ภาคกลาง)